Soru: Durumları çok iyi olmayan bır aile var. Yani kazandıkları parayla sadece asli ihtiyaçlarını karşılayabiliyorlar, ancak düğünde takılan 80 gramdan fazlada altınları var. Bunları ilerde ev alabilmek umuduyla ihtiyaçları olsa dahi bozdurmuyorlar. Maaşlarıyla zekât vermeleri imkansız bu durumda zekât vermeleri gereken miktarı mevcut altınlarından bozdurarak da olsa mutlaka vermeliler mi? Yani bu aileye zekât düşer mi?
el Cevab: Zekât düşmez.
Durumu düzelmek; (asli ihtiyaçlarına malik olduktan sonra nisab miktarı mala sahip olmak ve bunun mülkiyetinin üzerinden bir sene geçmesi) demektir.
Ek: Ev asli ihtiyaçlardandır ve ev için ayrılan paraya zekât düşmez. Çünkü eve zekât düşmez. (eve ödediğiniz paraya ve ödemek üzere beklettiğiniz paraya. Çünkü borç hükmündedir.)
-Ama ev alınmadığı takdirde ev için ayrıldığı düşünülen ve nisab miktarını aşmış üzerinden de 1 sene geçmiş paraya zekât düşer. Zira para numuv özelliğine sahiptir. Nema niteliği sebebiyle eve de bağlanmadıysa zekât verilmesi gerekir. Fetva kitaplarında yaygın anlayış bu şekildedir.
Kaynaklarını ilk fırsatta bakıp yazarım.
Meselenin havaici asliyenin tanımıyla ve muhtevasıyla ve sınırlarıyla. Havelan el havl ile malın nema sıafatını taşıyıp taşımamakla, borç sahibine zekât düşüp düşmemesiyle, ilintisi vardır.
Hanefi fıkhındaki zekât müsellematı açısından ev satın almak için biriktirilen ve üzerinden 1 sene geçmiş nisab miktarını aşan paranın zekâtının verilip verilmemesi meselesi hakkındadır.
Zekâtın Edasının Farziyeti İçin Üç Şartın Oluşması Gerekir.
Bu üç şart dikkatle mülahaza edilirse ev için biriktirilen paranın asli ihtiyaçlardan kabul edilmesi gerektiğini açıkça ortaya koyacaktır.
Nisab miktarı mala sahip olana Zekâtın edasının farziyeti için üç şartın oluşması gerekir.
1- Asli ihtiyaçlarla nisab miktarına ulaşmış malın meşgul olmaması.
Borcu olan, sahip olduğu parayı asli ihtiyaçlarına harcama durumunda olan zengin değildir. Nisab miktarı mala sahipmiş görünüyorsa da esasen bu durum paranın harcanması gereken yerlere harcanmamasından dolayıdır.
[1]
2- Malın Mülkiyetin Üzerinden Bir Sene Geçmesi.
Havelanul havl üzerinde ittifak olunan bir şarttır. Hicri yıl esas alınır.
3- Malın Nema Sıfatı Olması.
Nema, kendisiyle para kazanılma imkanı olan malın sıfatıdır. Bu sıfata sahip para atıl bırakılıp kullanılmasa da nema özelliği bakidir. Ve zekâta tabi olma niteliğindedir. Tabii diğer şartlarında oluşmasıyla..
[1] İbn Melek, Şerh el Mecma, Yazma Nusha Sayfa 61, Bursa, Orhan Dmrbş No: 466