Kurum Türü : Osmanlı Sanat Kurumları | Kurucusu : |
Eğitim Dili : | Kuruluş Tar : |
Ülke / Şehir : Türkiye / İstanbul | Özellik : |
Ekleyen : /2015-06-09 | Güncelleyen : /0000-00-00 |
Cerrahinler (Cemâat-i Cerrâhîn-i Hâssa)
“Cemâat-i cerrâhîn-i hâssa” olarak maaş defterlerine geçirilen bu bölük sarayın sağlık hizmetlerinden sorumlu çalışanlarından oluşmaktaydı. Diğer bölüklerden farklı olarak bu grup saray için bir üretim gerçekleştirmemekte, hizmete yönelik olarak çalışmaktaydı. Bu anlamda, Ehl-i Hiref teşkilatının sadece üretim yapan bölüklerden oluşmadığı, sarayın üst düzey mensupları için çeşitli hizmetlerin de görüldüğü bir kurum olduğu söylenebilmektedir.
Sarayda Enderunlular için yapılmış, Bab-ı Hümayun kapısından girilince sağ tarafta kalan, günümüze ulaşmayan Çizme Kapısı adı verilen kapının yanındaki has fırının bitişiğinde bir hastane bulunmaktaydı. Hastane, zamanında Enderun kısmında yer alan her koğuşun hastalarının yatmaları için ayrı ayrı salonlara ve hamamlara sahipti. Sarayda bir hastanın hastaneye yatması gerektiğinde hangi odadan ise oranın zabiti tarafından Babü’s-saâde önünden ağasına haber verilmekte ve izin alınınca zülüflü baltacılardan bir memur Babü’s-saâde önünden orta kapıya doğru araba diye bağırmaktaydı. Orta kapıdakı nöbetçi kapıcının odun ambarına haber vermesiyle iki oğlan tarafından çekilen, üstü kırmızı çuha ile kapalı iki tekerlekli araba Babü’s- saâde önüne geldiğinde hasta arabaya bindirilip hastanede ilgili koğuşta ait olduğu odaya yatırılarak tedavisi yapılırdı.[1]
Cerrahlar bölüğünün 1526 tarihli maaş defterindeki durumuna bakıldığında, sayıları şakird grubuyla beraber elli bir olarak görülmektedir. En kalabalık oldukları dönem olan 1596 tarihinde ise otuz üç şakirdle beraber yüz on bir çalışan bölükte görev yapmıştır. Bu tarihten sonra bölüğün mevcudu azalmaya başlamakla birlikte, 1796 tarihli son defterde bile otuz bir çalışanın kaydı bulunmaktadır.[2] Sarayın sağlık hizmetine her dönem ihtiyaç duyması ve bölükte üretime yönelik bir harcama yapılmaması gibi nedenler grubun etkinliğini hiçbir dönem kaybetmemesini sağlamıştır. Hassa cerrahlarının mevcudu her dönemde diğer bölüklerden yüksek olmuş ve en fazla ücreti alan çalışanlar bu grupta yer almıştır.
[1] İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Devletinin Saray Teşkilatı, a.g.e., s.511-512.
[2] Bahattin Yaman, Osmanlı Saray Sanatkarları 18. Yüzyılda Ehl-i Hiref, a.g.e., s.117,232,233.