Vehbe ez Zühayli

Vehbe zuhayli“Ebu Ubade”Humus yolu üzerinde bulunan Şama ”89” km uzaklığında olan Şam şehrinin kırsal kesim idaresine bağlı Nebek mıntıkasına tabi olan Galmûn beldesinde Deyr atiyyede[1]H.“1351,M.1932”yılında Takva ve Salih ehli olarak sıfatlanan Kerim Anne ve Babadan dünyaya geldi. Vehbe Zuhayli’nin intisap ettiği Deyr ismi orada çok eski olup halkı Ziraatle ve Hayvancılıkla uğraşırlar,aynı zamanda elde Halı dokumacılığı ile meşhur olan birbeldedir.Halkı İlme olan hareketliliği, canlılığı,atılganlığı bakımından farklı bir özellik taşır

Deyr Atiyye meşhurluk, işkal ettiği yüzölçümü, nüfus yoğunluğu bakımından Galmûn mıntıkasının ikinci büyük beldesi sayılır.Burası önceden hatta içinde bulunduğumuz yüzyılın başlarında dahi küçük ,adı şanı geçmeyen bir yeridi.Tarihçilerburası hakkında haber yazmamışlarıdır, nede şehirler sözlüğü telif eden telifciler sözlüklerinde belirtmişlerdir.Soykütüğü ile uğraşan kitaplarda da olmadığı gibi Süleyman çelebi gibi seyahatçiler bile bu beldeye hiç işaret etmemişler ancak Avrupalı seyahatçi olan ”Teyfinu” isminde bir seyahatçi bu beldeye işaret etmiş ve yaklaşık”M.1656”tarihinde burudan geçtiğini yazmıştır.

Hicri on dördüncü asrın başlarında bu belde Büyük Alim Abdulgadir el-Gassab’ın himmeti ile olağanüstü mübarek bir ilmi yükselişe şahit oldu Ö(H.1360)M.(1941)Ezher şeriften gelen bu Alim burada el-Ezherin küçük bir örneği olması isteğiyle bir medrese”okul” inşaetti.Fazlazaman geçmeden bu okul etrafı aydınlatan bir ışık oldu ve ilim öğrencilerine yol gösteren hazineye dönüştü dolayısıyla oraya akın akın gdilmeye başlandı sonuç olarakta bu okul yüzlerce Allahuteâlanın dinini tebliğ etmede çalışan insanlar mezun eti.

Fakirlik ve cahillikle boğulmuşluktan sonra bu mıntıkayı Allahuteâla bu kişilerle tekrar canlandırdı.[2]

Vehbe Zuhayli’nin Yetişme Dönemi:
Vehbe zuhayli’nin babası Mustafa Zuhayli Efendi Allahuteâlanın kitabını ezberlemiş Hafız idi gece ve gündüz durmadan kur’an-ı kerimi okurdu. Peygamberin pak sünnetine sımsıkı sarılmış bir vaziyette amel ederdi,çok ibadet eder ve oruç tutardı,Camide cemaat ile namaz’a önem gösterirdi, Yüce bir himmete sahip idi, tembellik,yorgunluk nedir bilmezdi.İşte bu Ahlaktan tanımış olduğumuz çocuklarından biri olan Vehbe Zahayli açık bir şekilde etkilendi. Mustafa Efendi Ziraat ve Ticaret ile uğraşırdı ve çocuklarını ilim tasiline yönlendirirdi[3].Özellikle İslam fıkhı çerçevesinde Prof. Dr. Vehbe Zuhayli bu iklim içinde yetişip birçok mevzuya hitap eden kitaplarını yazdı.Aslında Vehbe zuhayli Şeyh el-Kassab’ın “Allah Rahmet eylesin”mahsullerinden biridir Dr. Zuhayli’de

şeyhine beslediği aşırı muhabbetinden ve sevgisindin dolayı çocuklarını onun yolunda ,istikametinde,yönünde yetiştirdi.

Mustafa Efendi Cuma gecesi Cemadiyel evvelin 13’de h.1395 23 Mayıs 1975 günü vefat etti ve ertesi gün Öyle namazını müteakip defnedildi “Allah Rahmet etsin”

Annesi ise Mustafa kızı Fatıma sa’de; ver’a sahibi Şeriatın rükünlerine sımsıkı yapışmış ve onunla amel edenbiriydi.Pazargünü 11 cemadiyel âhir 1404, 13/3/1984 tarihinde vefat etti allahuteâla rahmet etsin

İşte bu çevrede Ustad yaşamış ve doğal olarakta ilk öğrenimini kur’an-ı kerim ile beşlamıştır böylece onda hasıl olanlar olmuştur O, annesi’nin ailesi’nin yanında Kur’an-ı Kerimi Tecvidiyle Kraatıyla en mükemmel bir şekilde okumuş sonrada annesinin yönlendirmesi ile İlkokula başlamış Şama taşınmadan evvel öğrenimini buruda tamamlamıştır.[4]

Vehbe Zuhayli’nin İlim Hayatı:
İlkokulunu bitirdikten sonra 1946 yılında Şam şehrine geldi,burada ortaöğrenimini, liseyi okumak için 14 sene kaldı .Şamda şeriat Fakultesi’e “ilahi ilimler”girdi ki O, devirde Suriyede tek resmi okul olarak sayılıyordu ve ilahi ilimler okutuluyordu.

Bu şeriat Fakultesinde Ustad altı senesini geçirdi sonra 1952 yılında Şam,Halep ve bunun gibi büyük şehirlerdeki öne çıkan başarılı talebeleride geçerek birincilikle mezun oldu. Diplomasını aldıktan sonra ilmine devam etmek için mısıra gitti ve orada yüksek ilim tahsiline başladı, bilgilerini çovalttı aynı zamanda birden çok fakulte ve üniversitelerde okudu; el-Ezher Üniversitesinde Şeriat Fakultesi, Edebiyat Fakultesi Arap Dili ve Edebiyatı bölümünü, Ayn Şems

Üniversitesi’nde Hukuk Fakultesini okudu ve başlıca şu Diplomaları almaya hak kazandı.

1-1456 yılında el-Ezher Üniversitesi şeriat Fakultesini bitirip başarılı bütün talebeleri geçip Yüksek Diplomasını almaya hak kazandı.

2-1957 yılında el-Ezher Üniversitesi’nden Arap dili ve Belâgatı ihtisas öğretmenliği sertifikasını aldı. Böylelikle İhtisas Sertifikasıyla birlikte Uluslar arası Diplomaya hasıl olmuş oldu.

3-1957 yılında Ayn Şems Üniversitesinden Hukuk diploması aldı

Beş sene zarfında üç diplomaya hasıl oldu fakat O, hala ilime doymuş değildir Resûlullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem bir hadisi şeriflerinde: “Şu iki doyumsuz hiç doymaz ;ilime doyumsuz olan ve dünyaya doyumsuz olan başka bir rivayette: “şu iki doyumsuzdan her biri doyumsuzluğunu gideremez:İlmi talep eden doyumsuzluğunu gideremez ,birde dünyayı talep eden doyumsuzluğunu gidereme”[5]

Evet ustadımız çeşidine nadir rastlanan ilim talebinde doyumsuzluğunu gideremeyen bu sebeble yüksek ihtisaslarına devam ederek Şeriat, Hukuk, Arap dili ve belâgatı gibi dalları ciddiyet ve şuurla tamamlayarak o, vakitte ilim tahsiline Kahire Üniversitesi Hukuk Fakultesinde devam etmiş kendisini İslam şeriatı dalında ihtisaslaştırmış ve iki yıl sonra yani 1959 yılında Hukuk Fakültesi İslam şeriatı dalından Yüksek Lisansını tamamlamış ve diploma almaya nail olmuştur. Tezinin ismi ise: “İslâm Fıkhında ve Şeriat Siyasetinde vasıtalar” sonra “İslâm Fıkhında savaş eserleri”isminde Doktora Tezi için kayıt olduProf.Dr.MuhammedSelâm Medkûr danışmanlığıda “1963” yılı Şubat

ayı’nın 13’ünde tezini tartışarak Juri heyetinde bulunan ozamanın büyük ilim sahipleri olan; “Muhammet Ebu Zehra, Muhammet Hafız Ganım” danışmanının’da izafetiyle görüş birliği yaparak “Birinci Şeref Mertebesini” verdiler.Verdikleri kararda bu tezin yabancı Üniversitelerde de geçerliliği olmasını belirttiler.[6]

Vehbe Züheyli’nin İlim Tahsil Ettiği Şeyhleri ve Hocaları:

1-Şamdaki hocaları;Şeyh Muhammet Haşim el-Hatib eş-Şafiî, Şeyh Abdurrezzak el-Humsî, Şeyh Muhammet Yasîn, Cevdet el-Mardînî, Şeyh Hasen eş-Şattî, Şeyh Hasen Habneke el-Meydanî, Şeyh Muhammet Salihi’l Ferfûr, Şeyh Muhammet er-Renkûsî ba’yûn

2-Kahiredeki Hocaları;Şeyh Muhammet Ebu Zehra, Şeyh Mahmût Şeltût, Şeyh Abdurrahman Tâc, Şeyh İsa Mennûn, Şeyh Ali Muhammet el-Hafif.

3-Kahire’deki Diğer Hocaları;Şeyh Cadı’rrab ramadan ö. “1994”,Şeyh Muhammet Abdu’d daym.Ö. “1992”,Şeyh Abdulgani Abdul Halik.Ö. “1983”,[7]

VEHBE ZÜHEYLİ’NİN VAZİFELERİ, MEVKİSİ VE FAALİYETLERİ

Vehbe Züheyli’nin öğretim ve yönlendirmedeki faaliyetleri:

Ustadın Doktora derecesine hasıl olduktan sonra yaptığı işlerden ilki Üniversitede Öğretim görevliliği idi Şam Üniversitesi Şeriat Fakultesin’e “25/7/1963”tarihinde Okutman olarak atandı ve Üniversite

öğretimi yolunda derece derece yükseldi. “1969”tarihinde Asistan olarak atandı.Yükselme derecelerini “1975” tarihinde Profesör olarak atanınca bitirdi. Profesör olma hasebiyle birçok Uluslararası Arap Üniversitelerinde ders verdi, Şeriat Fakultesi, Hukuk Fakultesi Edebiyat Fakultesinde dersler verdi. Libya Bingazi Üniversitesinde “1974-1972”tarihleri arasında dersler verdi. Aynı şekilde Sudanda Ümmü Derman, Hortûm Üniversiteleri Şeriat Fakultelerinde dersler verdi bu iki Üniversitede yüksek eğitim alan öğrencilere Fıkıh ve usûlü hakkında seminerler verdi. “2000”yılında Sudanda ve diğer Afrika Üniversitelerinde genel konularda seminerler verdi.

“1992” yılında Ruyatda Emniyet Dersleri ve Eğitimi Arap Merkesi’inde ziyaretci öğretmen olarak ders verdi.

Ustad Vehbe Zuhayli gittiği öğretim seyahatlerinden en uzun “Arap Birleşik Emirliklerin”deki “Arap Birleşik Emirlikleri Üniversitesinde” 1984’ten 1989’a kadar beş sene kaldı. İşte bu zaman içinde de Büyük tefsiri olan “Tefsiru’l munîr fi’l akîde ve eş-Şerîati ve’l minhec” kaleme aldı.

Eğitim ve öğretimine izafetle O, Camilerde “1950”yılından beri Hutbe vermektedir fakat daimi ve düzenli birşekilde değil.

Aynı zamanda Şamda bulunan Kuveyti Camisinde genel yönüyleFıkıh dersleri vermektedir.

Onun sabah saatlerinde Şamda bulunan Esîr Radyosunda insanın hayatına yön verici dersleri vardır. Bu dersler Tefsir,Kur’an’da anlatılan kıssaları,Kur’an-ı Kerim ve hayattan gerekli şeyleri içeren ilimleri kapsamaktadır “Bu derslerini Tefsîru’l Vasît”adlı eserinde toplamıştır.

Bunlarla birlikte Ustad Televizyonlara çıkıp İslam Fikrini,Asrımız proplemlrini, Eğitim Öğretim ve yönlendirme konularını içeren seminerler, toplantılar, diyaloglarda bulunur.[8]

Vehbe Züheyli’nin İdari faaliyetleri:
Ustad Vehbe Zuhayliyi Bu derece atılganlığa iten bu esna sırasında birçok iyi işler yapmasına sebeb olan şüphesizki Onun İdareciliğidir. Şimdi kısaca bu idari faliyetlerini sayalım;

Şam Üniversitesi Şeriat Fakultesine “1968-1967”yılları arasında Dekan vekili olarak atandı fazla geçmeden Fakultenin Dekanı ölmesi üzerine Ustad’ı dekan olarak atadılar. Bu şekilde “9/2/1969”tarihine kadar devam etti. Gerçek görevi olan Dekan Vekilliğine İzafetle bu zaman çerçevesinde Fakulte dekanlığı yükünüde üstlendi .

Şeriat Fakultesinin Dekan Vekili esnasında Fakultenin programını düzeltme faaliyetinde bulundu ve yeni programı açıklayan bir rehber yayınladı.

Birleşik Arap Emirlikleri Üniversitesine gönderildiği zaman “1985”ten itibaren Şeriat Fakultesinde Şeriat Bölümünün başkanı oldu sonra “1989” tarihinde oradan geri döneseye kadar Fakulteye Dekan olarak atandı.

Bu esnada İslâm Şeriatı Bölümünde Fakultede Ders planı koydu ve Birleşik Arap Emirlikleri Üniversitesinde Şeriat ve Kanun Dergisini çıkarttı.Yüksek Kültür ve yazma eserleri derleme toplantılarına başkanlık etti.

O,şuanda “1989”tarihinden beri Şam Üniversitesi İslâm Hukuku Ana Bilim Dalı başkanlığı yapmaktadır.

Ve Deyr Atiyyede bulunan Şeyh Abdulkadir el-Kassab okulu “şeriî Lise”(İmam Hatip Lisesi) İdari komüsyonunda başkanlık yapmaktadır.[9]

VEHBE ZUHAYLİ’NİN ESERLERİ;

1-) Vehbe Züheyli’nin yayınlanmış eserleri:Ustad Vehbe Zuhayli şaşırtıcı bir sabırla,Şiddetli bir azimle devamlı yazmayı yeğlediği ve hızlı bir şekilde bu yazılarını başardığını onun hakkında bir beyit oluşturan birisi şu şekilde açıklar;

İlim sahibi Şu üç şeyde en hızlıdır;Yemek,Yürümek,Yazmak

İşte bu büyük ve çok yönlü Alim’in eserlerinin listesi;

1-)Âsârı’l harp fi’l fıkhı’l islâmi:Karşılaştırmalı bir çalışmadır kalın ciltli bir kitaptır Fransızcaya çevrilmiştir. Şamda Hadis yayınları kitaplığında “m.1963,h.1382” yayınlanmıştır sonra fikir yayınlarında dört kez yayınlanmıştır.

2-)el-Vasîtfî usûlu’l fıkıh: Şam üniversitesi Yayınları olarak “1966” tarihinde yayınlanmıştır.

3-)el-Fıkhu’l islâmî fî uslûbihi’l cedid: iki cilt olarak Şamda Hadis Yayınları kitaplığında “m.1967-1966” tarihlerinde yayınlanmıştır.

4-)Nazariyyet-i Darureti-şşeriyye: karşılaştırmalı bir eserdir Şamda farabi yayınlarından “m.1969-h.1389”tarihlerindeyayınlanmıştır. Şimdiye kadar yedi defa baskısı olmuştur.

5-)Nazariyyet-i diman Ev Ahkâmu’l mesuliyyeti’l medeniyeti ve’l cenaiyye fi’l fıkhu’l İslami. Şamda fikir yayınlarında “m.1970-h.1389”tarihlerindebasılmış ve bu baskı üç defa tekrarlanmıştır.

6-)Nizami’l İslam el/Akideti’l islamiyye ve’l Alemi’l Arabi ve Nizami’l hukum ve’l alakati’ddeveliyye fi’l İslam ve müşkilâti’l âlemi’l islami’l muâsıra.Libyada bingazi ünv. de “m.1970”tarihinde basılmış sonra basımı Şamda kuteybe yayınlarında üç defa temrarlanmıştır.

7-)el-Usûlu’l âmme li vahdeti dini’l hak İngilizceye tercüme edilmiş Şamda Abbasi yayınlarında “m.1972”tarihinde yayınlanmıştır

8-)Saîd b. Musayyip Şamda kalem yayınlarında “m.1974-h.1394”tarihlerinde“Müslümanların alametleri serisi içindi”basılmış ve basımı üç dnefa tekrarlanmıştır.

9-)Ubade b. Sâmit Şamda kalem Yayınlarından “m.1977-h.1397”tarihlerinde“Müslümanların alametleri serisi içinde” yayınlanmıştır.

10-)ed-Devabıtı şerıyye lil ahzı bi eyseri’l mezahip Şamda hicret yayınlarında “m.1978-h.1398”tarihlerinde“tartıda düşünceler serisi içinde”yayınlanmıştır.

11-)el-Haliyfet-i Raşid adil Ömer b. Abdulaziz, Şamda kuteybe yayınlarında “m.1980-h.1400”tarihlerindeyayınlanmış ve basımı üç defa tekrarlanmıştır.

12-)Usame b. Zeyd hibbu resulullah sallallahu aleyhe ve selem ve ibni hibbihi, Şamda kalem yayınlarında “islamın alametleri serisi içinde”m.1481-h.1400tarihlerinde yayınlanmış ve basımı üç defa tekrarlanmıştır.

13-)el-Alakat develiye fi’l İslam , yeni devlet kanunu ile karşılaştırmalıdır. Beyrut’ta risale yayınlarında “m.1981-h.1401”tarihindeyayınlanmıştı.

14-)el-fıkhı’l İslami ve edilletihi 8 cilt olarak Şamda fikir yayınlarında “m.1984-h.1404”tarihindeyayınlanmış ve şimdiye kadar 23 kere basımı

a-)yapılmıştır.

15-)Usûlu’l fıkhı’l İslami, iki cilt olarak Şamda fikir yayınlarından “m.1986-h.1406”tarihindeyayınlanmış ve basımı üç defa tekrar edilmiştir.

16-)Cuhûd taknîn el-Fıkhu’l İslami, Beyrut’taRisale yayınlarında “m.1987-h.1408”tarihindeyayınlanmıştır.

17-)el-Ukûtu’l musemmat Arap emirlikleri medeniyeti sosyal kanunları ve Urdün medeni kanunları hakkındadır , Şamda fikir yayınlarında “m.1987-h.1408”tarihandeyayınlanmış ve baskısı iki kere tekrarlanmıştır.

18-)Fıkhu’l mevarîsFi Şiriati’l İslami, Prof. dr. Muhammet ra’fet osmanve Prof. dr.Ramazan şeranbasi ile birlikte yazmıştır. “m.1987-h.1408”tarihindeŞamda Fikir yayınlarında yayınlanmıştır.

19-)el-Ukubat Şeriyye ve Esbabiha, Prof. dr. Ramazan şeranbasi ile ortaklaşa yazılmıştır, Dubayda Kalem Yayınlarında “m.1987-h.1408”tarihinde yayınlanmıştır.

20-)el-Vasaya ve’l vakfıf fi’l fıhu’l İslami Şamda Fikir Yayınlarında “m.1987-h.1408”tarihindeyayınlanmış ve basımı iki kere tekrarlanmıştır.

21-)Ahkâmu’l ibâdât Arap Emirlikleri üniversitesinde Şeriat fakultesinde ders kitabı olarak okutulmuştur kalem yayınlarında “m.1988-h.1408”tarihindeyayınlanmıştır.

22-)İslam dini’l cıhad lâ’ udvan, Libya trablusda uluslararasıİslama davetderneğinde “m.1990”tarihinde basılmıştır.

23-)İslam din-i şûrave dimukratiyye a.y m.1992.

24-)fıkhu’l ibadat ala mezhebi’l malikî a.y m.1990

25-)el-Ukubât şeriyye ve’ akdiyye ve şehadât a.y m.1991

26-)ez-Zevac ve talâk ala mezhebi’l maliki a.y m.1991

27-)el-Muamelât maliye ala mezhebi’l maliki a.y m.1991

28-)et-Tefsîru’l Munîr fi’l akide ve şeria ve minhec 16 cilt olarak Fikir Yayınlarında m.1991 tarihinde yayınlanmış şimdiye kadar 7 kere basımı tekrarlanmış ve tükçeye Farsçaya tercüme edilmiş Malezyacaya ,Urducaya İnkilizceye tercüme edilmektedir.

29-)el-Vecîz fi usûlu’l fıkıh Türkçeye tercüme edilmiş, Libya trablusda uluslararasıİslama davetderneğinde “m.1991”tarihinde basılmıştır.

30-)Kıssati’l kur’aniyye hidaye ve’l beyan Şamda “m.1992” tarihinde Hayr yayınlarından çıkmıştır.

31-)Şeria hukuku’l insan fi’l İslam Şamda “m.1992” Talas yayınlarından çıkmıştır.

32-)kur’ani’ kerim,bünyet-i teşriiyi ve’ hasaisi’l hadariyye İngilizce vefıransızcaya tercüme edilmektedir. “m.1993”fikir Yayınları.

33-)Ruhsat-ı Şerıyye Ahkâmuha vedevabituha “m.1993”hayr yayınları.

34-)et-Tefsîru’l Vecîz (Ala hamiş-i Mushaf) “m.1993”hayır yayınyarı.

35-)el-İslam ve’l İman ve’l İhsan, “m.1995” Mektebi Yayınları

36-)da’vetü’l İslamiyye ve gayri’l Müslimîn “1995”mektebi Yayınları

37-)Hasaisi’l kubra li hukuku’l insan fi’l İslam “m.1995”Mektebi Yayınları.

38-)Mesuliyet-i naşie an eşya ve’l âlat “1995”Mektebi Yayınları.

39-)Mesuliyye an fi’li’l gayr “1995”Mektebi Yayınları.

40-)el-Ulûm şeriyye beyne’l vahde vel istiklâl “1996”Mektebi Yayınları.

41-)el-İslam ve tahtiyati’l asr “1996”Mektebi Yayınları.

42-)el-Usus ve’l mesâdıri’l ictihâdiyyeti’lmüşterike beyne’s-sünneve’ş-şîa “1996”Mektebi Yayınları.

43-)el-Mufavidât fi’l İslam “1996”Mektebi Yayınları.

44-)Muvaciheti’l gazu ve’s-segafi’s-sahyûni ve’l ecnebi “1996”Mektebi Yayınları.

45-)et-Taklîdu fi’l mezahibu’l islamiyye inde’s-sünne ve’ş-şîa “1996”Mektebi Yayınları.

46-)el-İlim ve’l iyman ve gadaya’ş-şebâb “1997”mektebi Yayınları.

47-)Hitabâti’d-diman “1997”Mektebi yayınları.

48-)el-İctihadi’l fıkhi’l hadis “1997”Mektebi Yayınları.

49-)Nukâti’l iltika beyne’l mezahibi’l islamiye “1997”Mektebi Yayınları.

50-)Ru’yeti ictihadiye Fi’l mesaili’l fıkhiyyeti’l muasıre lil vakıf “”1997 Mektebi Yayınları.

51-)el-Mesûliyyeti’l cinaiye li mardâ’l cins (eis) “1997”Mektebi Yayınları.

52-)el-İ’cazi’l ilmi fi’l kur’an-il kerim “1997”Mektebi yayınları.

53-)el-Emvali’l leti yesuhhu vakfiha ve keyfiyeti sarfiha “1997”Mektebi Yay.

54-)el-Urf ve’l âde “1997”a.y

55-)Ahkâmu’l mevâdu’n-necise ve’l muharreme fi’l gazâ ve’d-devâ “1997”a.y

56-)el-İmami’s-suyûti “197”a.y

57-)en-Nizami’l iktisadi ve meda irtibatihi bi’l minheci’r-rabbani “1997”a.y

58-)Ahkâmu’t-teamul maa’l masarifi’l islamiyye “1997”a.y

59-)Temvil ve sûgu’l evrakı’n-nakdiye “1997”a.y

60-)Beyi’l ehsem “1997”a.y

61-)Suver min Urûdu’t-ticareti’l muasıre ve ahkâmu’z-zekat “1997”a.y

62-)beyi’d-din fi’ş-şeriati’l isyamiye “1997”a.y

63-)el-Mezahibu’ş-şafiî ve mezhebihi’l vasît beyne’l mezahibu’l islamiye “1997”a.y

64-)es-Sünnetü’n-nebeviyyetü’ş-şerife “1997”a.y

65-)fıkhu’s-sünnetü’n-nebeviyye “1997”a.y

66-)Menahici’l ictihad fi’l mezahibu’l muhtelife “1997”a.y

67-)Beyu’t-taksît “1997”a.y

68-)el-Emnu’l gazaî fi’l İslam “1997”a.y

69-)ed-Din ve tefailihi maa’l hayat “1997”a.y

70-)Hukmu’l musannifati’l fenniye “1997”a.y