Aksarayi Kerimüddin Mahmud b. Muhammed el Aksarayi

Anadolu Selçukluları tarihinin en önemli kaynaklarından birini teşkil eden Müsâmeretül- ahbâr adlı eseriyle tanınan tarihçi.

Aksarâyî nisbesi onun muhtemelen Ak­saraylı bir aileden geldiğini göstermek­tedir.

Eserinden iyi bir tahsil gördüğü İslâmî ilimlerle Arap ve Fars edebiyatı­na vâkıf olduğu anlaşılmaktadır.

İlhanlı Hükümdarı Abaka ve Argun devirlerin­de Anadolu'daki İlhanlı hazinesine ait "incü ve iktâların idaresi", nâiblik, Dânişmendli ilinin yönetimi gibi görevler­de bulunan Mücîrüddin Emirşah'ın ölü­müne kadar (701/1301-1302) onun mai­yetinde bulundu.

Daha sonra İlhanlı Ga­zan Han tarafından Anadolu'daki vakıf­ların mütevelliliğine getirildi ve bir müd­det Aksaray Kalesi muhafızlığı yaptı.

(1323) Telif edilen ve İlhanlıların Ana­dolu valisi Timurtaş'a ithaf edilmiş olan eser dört bölümden meydana gelmek­tedir.

Müellif birinci bölümde rûmî, hic­rî, Yezdicerd ve Celâli takvimlerinden bahseder. İkinci bölümü Hz. Peygam­ber, Hulefâ-yi Râşidîn.

Emevîler ve Abbâsîler'e ayırmıştır.

Üçüncü bölümde Bü­yük Selçuklular'ın kuruluşundan yıkılışı­na kadar cereyan eden olaylarla II. Gıyâseddin Keyhusrev'e kadar gelen Anado­lu Selçukluları tarihini ihtiva eden olay­ları anlatır.

XIII. yüzyılın ikinci yarısın­dan XIV. yüzyılın ikinci yarısına kadar meydana gelen hadiselere dair olan son bölüm ise kendi müşahadelerine da­yandığı için eserin en geniş ve en önem­li bölümünü teşkil eder.

Aksarâyî eseri­ni yazarken İbn Abdürabbih'in el-'İkdül-ferîd, Kâdî Beyzâvinin Nizâmü't-tevârîh ve Ebû Bekir es-Sülinin Kitâbü'l-Evrâk adlı eserleriyle bazı Selçuknâme'lerden faydalanmıştır.

Meşhur Os­manlı tarihçisi Müneccimbaşı (Câmi'u'd-düvel) ile Kadı Ahmed Negîdî (el-Vele-dü'ş-şefîk).

Anadolu Selçuklularımla ilgi­li konularda onu kaynak olarak kullan­mışlardır.

Hasan Fehmi Turgal eserin Anadolu Selçuklularına ait kısmını tercüme ede­rek 1937'de Konya Mecmuası'nda neşretmiştir.

Daha sonra tamamı Nuri Gençosman tarafından Türkçe'ye çevrilen eser Selçukî Devletleri Tarihi adıyla yayımlanmıştır (Ankara 1943).

Osman Tu­ran da eserin tenkitli neşrini yapmıştır (Ankara 1944).