Hit (2826) M-2151

Organ Bağışına Dinlerin Yaklaşımı

Yazar Adı : İlim Dalı :
Konusu : Dili :
Özelliği : Makale Türü :
Ekleyen : Fıkıh Dersleri/2014-01-22 Güncelleyen : /0000-00-00
ORGAN BAĞIŞINA DİNİ YAKLAŞIM

Organ bağışına karşı kişilerin tutumları incelendiğinde bu kişilerin organ bağışına karşı olmaları, genellikle dinsel inançlara bağlanmaktadır. Bu yönden bir ülkede bağış oranları düşmeye başladığında hemen dini yönden aileyi ikna için yollar aranmaya başlanır. Oysa çok az sayıda dinin temel ilkeleri organ bağışına izin vermemektedir. Bu olumsuz tutumun altında yatan her zaman din olmayabilir. Bazen neden kültüreldir ve organ bağışını olumsuz yönde etkileyen bu kültürel ve dinsel değerlerin ayrımı iyi yapılmalıdır. Bir tedavinin amacı anlaşılıp, yararı ispat edildiğinde ve sağlık hizmetlerinin önemli bir parçası haline geldiğinde, bu konudaki dinsel yaklaşım da olumlu olmaktadır. Farklı toplumların farklı dini görüşleri ve davranışları bulunmaktadır.

Kısaca bu inanışları gözden geçirilirse;
Japon toplumunda binlerce yıl Shinto inanışına göre ölü vücut kirli ve tehlikeli bir nesne olarak kabul edilmektedir. Örneğin organ bağışı gibi bir yöntemle ölü vücuda zarar vermek, yerleşmiş inanç ve ritüellere derin bir anlam yüklemekte ve toplum tarafından beyin ölümünün yanlış anlaşılmasına yol açmaktadır.

Budist inanış, organ bağışına olumlu yaklaşmaktadır. İnanışa göre vücut ve ruh arasındaki ilişki göz önüne alındığında, ölüm öncesi ve sonrasında organ bağışı bir cömertlik olarak nitelenmekte ve Nirvana’ya ulaşmada bir aşama olarak değerlendirilmektedir.

Hindu dininde de organ bağışına izin veren bir yaklaşım görülmektedir. Ölümden bağımsız olarak yaşamaya devam eden ruh inanışı ve cesedin yakılması, mitolojilerce de desteklenerek, insanlık ve toplumun yararına organların kullanımına izin verilmektedir (43).

Organ bağışındaki Musevilik bakış açısının yorumlanması çok kolay değildir. Yaşam kurtarmak ile ölüden fayda sağlamak arasındaki çatışma kararları zorlamaktadır. Bir tarafta kuvvetli olarak organ bağışı ve transplantasyonu destekleyenler varken, toplumda karşı çıkanlar da olabilmektedir.

Katolik inanışında Papanın buyruğu ile insanları birleştiren dayanışma kuralları ve hayırseverlik kavramıyla acı çeken kardeşine yardımı desteklemek amacıyla organ bağışı olumlanmıştır. Her ne kadar ölüye de yaşayan bir insan gibi saygı duyulması şartsa da cesedin artık yaşayan bir insan değerini taşımadığına inanılmaktadır. Organ bağışı için; beyin ölümü kriterlerinin iyi tanımlanması, gerekli tüm tedavilerin yapılmış olması, yakın akrabalarının izninin alınması ve vücut bütünlüğünün korunmasına dikkat edilmesi gerekmektedir. Canlıdan organ bağışında, organ bağışlayan kişinin sağlığının riske gireceği ve vücut bütünlüğünün zarar göreceği düşünülmektedir. Fakat başka bir çözüm yolu yoksa ve kişinin yaşamı için organ nakli acil olarak gerekliyse, hayırseverlik kuralı göz önünde bulundurularak, donörün özgürlüğüne saygı duyulup, operasyon masraflarının donöre yansıtılmaması şartıyla, canlıdan organ nakline izin verilmiştir.

Protestanlara göre; insan onuru önemlidir. Organ bağışı için ‘’baskısız karar ‘’kabul edilmektedir. Karar veremeyecek durumda olan çocuklar ve ruhsal sağlığı bozuk olanlar için kararları yakınları (vasi) verebilir. Katoliklerde olduğu gibi nakil kararı kişilere yarar ya da zarar değerlendirmesine göre alınmaktadır (6).

Evrensel bir din olması yönü ile insanların karşılaşabilecekleri bütün problemlerde onlara çıkış yolunu gösterecek mükemmel bir yapıya sahip olan İslamiyetin en temel amaçlarından biri de insan yaşamının sürekliliğidir. Bunun için, yasal olarak kabul edilmiş tedaviler ve yaşam kurtarıcı her türlü yöntemin kullanımı onaylanmıştır.
Organ ve doku nakli başlangıçta söz konusu olmayıp, tıbbın ilerlemesi ile birlikte daha yeni gündeme gelen konulardandır. Bu nedenle konu hakkında bir delile Kur’an ve Hadislerde rastlanılmamaktadır. Bununla birlikte açık olmasa bile işaret bazında vurgularda yok değildir. Aynı zamanda İslam hukukçuları tarafından bu meselenin, kendisine kıyaslanabileceği birtakım misallerde elimizde mevcuttur. Bütün mesele, gerek bu işaretler gerekse kıyas ve içtihat prensiplerine işlerlik kazandıracak güçlü hukukçuların varlığında düğümlenmektedir (51)

Kırılmış insan kemiğinin insan veya hayvan kemiği ile tedavi edilmesi, sökülmüş dişin yerine aynı dişin ya da bir başkasının dişinin yerleştirilmesi, koparılmış kulağın tekrar yerine yapıştırılması, hayatı tehdit eden açlık durumunda ölü insan etinin veya kendi beden parçalarının yenilmesi ya da başkasına yedirilmesi gibi farazi mesellerin, İslam hukuku eski ekolleri arasında tartışılıp neticeye bağlandığı müşahede edilmektedir (11).

Haramı helal kılan zaruret ayetleri, necis ve haramla tedavi olmaya izin veren hadisler,fikri kaideler,’’kim bir cana hayat verirse,bütün insanlara hayat vermiş gibidir’’ayeti (Maide 5/32), ‘’iyilik ve takva üzerine yardımlaşınız’’ayet (Maide 5/2), ‘’bir kimse,bir mü’minin dünyevi sıkıntılarından birini giderirse, Allah da onun kıyamet günü sıkıntılarından bir sıkıntısını giderir ‘’hadisi;‘’kendileri zaruret içinde bulunsalar bile, onları kendilerine tercih ederler’’ayeti (Haşir 59/9); Mü’min, mü’min için parçaları birbirini güçlendiren bir yapı gibidir.’’hadisi; Mü’minler birbirini sevmede, birbirlerine merhamet duymada, bir ceset gibidirler. Bu ceset den bir organ hasta olursa, cesedin kalan kısmı da sıtma ve uykusuzlukla ona ortak olur.’’hadisi. Bu delillere göre İslam hukukunca istenilen şartlar sağlandığı durumda organ nakli caiz görülmüştür (11).

İslam öğretileri ve fetvalar ışığında, organ bağışı ve nakli hakkındaki İslami görüşler bir çok kongrede tartışılarak fikir birliğine varılmış ve gerekli koşullar oluştuğu zaman organ naklinin her türüne izin verilmiştir.
Bu kararlar Türkiye Cumhuriyeti Diyanet İşleri Başkanlığı, Din İşleri Yüksek Kurulu tarafından alınan kararlara benzerlik göstermektedir. Türkiye Cumhuriyeti Diyanet İşleri Başkanlığı, Din İşleri Yüksek Kurulu araştırmaları sonucunda (el-Maide suresi 32. ayet, el-İsra Suresi 70, et-Tin Suresi 4, el-Hidaye, el-İnaye veFeth’ül Kadir 1/65, Fethu babi’l-İnaye 1/126, Fetavay-ı Hindiye 2/390, Cessas, Ahkamü’l-Kur’an 1/156, İbnü’l-Arabi, Ahkamü’l-Kur’an 1/55, Kurtubi 2/232 ve 7/73, İbn Hazm, el- Muhalla 7/426, Fetavay-ı Hindiye 2/296, el- Va’ül-İslami sayı 137 yıl 1396, Kuveyt; Istılahat-ı Fıkhiye 3/157, Fetavay-ı Hindiye 2/390) 3/3/1980 tarihinde 396 sayılı kararı ile organ naklinin uygun olduğunu bildirmiştir (43).

Bu karara göre organ nakli için şu şartlara uyulması gerekmektedir:
1.Gereklilik durumunun bulunması, yani hastanın yaşamını veya yaşamsal bir önem taşıyan organını kurtarmak için bundan başka çaresinin olmadığını, mesleksel yeterliliğine ve dürüstlüğüne güvenilen bir hekim tarafından tespit edilmesi.
2.Hastalığın bu yolla tedavi edilebileceğine hekimin inanmış olması.
3.Organ ve dokusu alınan kişinin bu işlemin yapıldığı esnada ölmüş olması,
4.Toplumun huzur ve düzeninin bozulmaması bakımından organ ve dokusu alınacak kişinin sağlığında organ nakline izin vermiş olması veya hayatta iken aksine bir beyanı olmamak koşulu ile yakınlarının izninin alınması.
5.Alınacak organ ve doku karşılığında hiçbir şekilde ücret alınmaması.
Tedavisi yapılacak hastanın da kendisine yapılacak bu nakle izin vermiş olması
gerekmektedir (52).

Yayınlandığı Kaynak :
Yayınlandığı Dergi :
Sanal Dergi :
Makale Linki :
Otel Tekstili antalya escort sakarya escort mersin escort gaziantep escort diyarbakir escort manisa escort bursa escort kayseri escort tekirdağ escort ankara escort adana escort ad?yaman escort afyon escort> ağrı escort ayd?n escort balıkesir escort çanakkale escort çorum escort denizli escort elaz?? escort erzurum escort eskişehir escort hatay escort istanbul escort izmir escort kocaeli escort konya escort kütahya escort malatya escort mardin escort muğla escort ordu escort samsun escort sivas escort tokat escort trabzon escort urfa escort van escort zonguldak escort batman escort şırnak escort osmaniye escort giresun escort ?sparta escort aksaray escort yozgat escort edirne escort düzce escort kastamonu escort uşak escort niğde escort rize escort amasya escort bolu escort alanya escort buca escort bornova escort izmit escort gebze escort fethiye escort bodrum escort manavgat escort alsancak escort kızılay escort eryaman escort sincan escort çorlu escort adana escort