Soru: Bildiğim kadarıyla Hz. Muhammed(s.a.v)'in vefatından yaklaşık 100 sene sonrasına kadar mezhepleşme yoktur. Hanefi, Şafi, Hanbeli, Maliki başta olmak üzere 12 hak mezhebin çıkışı sonradan gerçekleşen bir olay. Ehli sünnet bir mümin olarak bir mezhebe mensup olmak zorunda mıyız? Öyleyse bunu teyit edecek hadis ya da ayet var mı? Günümüzde bilgiye erişim çok kolay, birçok güvenilir hocanın tefsirleri, fıkıh vb. kitaplarına rahatlıkla ulaşabiliyoruz. Kuran'ın ilk inen ayeti de "Oku" dur. Dolayısıyla Allah'ın verdiği aklı kullanıp çeşitli konularda kendi aklımızı kullanmamız gerekmez mi? Tabii bu işi kolayına geldiği şekilde değil de temiz niyetle yapan biri adına söylüyorum. Bildiğim kadarıyla müctehidler bir konuda doğru yorumda bulunursa 2, yanlış kararda bulunursa 1 sevap alır şeklinde bir görüş var, bu da Allah'ın rahmetini işaret ediyor. Ayrıca mücdehitlik eyliyalık gibi Allah(c.c)'ın ikramı mıdır yoksa her mümin müctehid olabilir mi?

el Cevab: Sorularınızı 6 madde halinde cevaplayabiliriz.
s1- Hz. Muhammed(s.a.v)'in vefatından yaklaşık 100 sene sonrasına kadar mezhepleşme yoktur
s2 - Hanefi, Şafi, Hanbeli, Maliki başta olmak üzere 12 hak mezhebin çıkışı sonradan gerçekleşen bir olay.
s3- Ehli Sünnet bir mümin olarak bir mezhebe mensup olmak zorunda mıyız? Öyleyse bunu teyit edecek hadis ya da ayet var mı?
s4 - Günümüzde bilgiye erişim çok kolay, birçok güvenilir hocanın tefsirleri, fıkıh vb. kitaplarına rahatlıkla ulaşabiliyoruz. Kuran'ın ilk inen ayeti de "Oku" dur. Dolayısıyla Allah'ın verdiği aklı kullanıp çeşitli konularda kendi aklımızı kullanmamız gerekmez mi?
s5- Bildiğim kadarıyla mücdehitler bir konuda doğru yorumda bulunursa 2, yanlış kararda bulunursa 1 sevap alır şeklinde bir görüş var, bu da Allah'ın rahmetini işaret ediyor.
s6 - Müctehidlik eyliyalık gibi Allah(c.c)'ın ikramı mıdır yoksa her mümin müctehid olabilir mi?

1)- Hz. Muhammed(s.a.v)'in vefatından yaklaşık 100 sene sonrasına kadar mezhepleşme yoktur.
el cevab:
Mezheplerin aslını oluşturan ictihad efendimiz döneminde efendimizin bulunmadığı ortamlarda vardır. Dolayısıyla Mezhepte efendimiz döneminde vardır. Sahabenin alimlerinin çok sayıda ictihadı kaynaklarda nakledilmektedir. Raşid halife, Abdullah b Mesud,İbn Abbas hz. Aişe vs sahabe ictihad etmiş ve kendilerini takip eden mukallidleri oluşmuştur.
-İmam Ebu Hanife 65h. tarihinde doğmuş, hocaları sahabe sonrasının büyük tabiun fakihleridir. Fukahayı seb ayı duymuş olmanız gerekir. Bunlar o dönem İslam toplumunun fetvalarıyla amel ettikleri müctehidlerdir.
İmam Malik Medine fakihlerindendir. Onun hocası Rabiatur'rey ondan önceki dönemin taklid edilen müctehidlerindendir.
Hicretten 100 sene sonrasına kadar mezhepleşme yoktur tesbiti doğru değildir.
Tarih et teşri kitaplarına müracaat etmeniz durumunda bunu yüzlerce örneğini görebilirsiniz.
----
Ebu Hanife’nin fıkıh imini tedvin ettiği fetva defterleri bile 100 lü yıllarda vardır. Bu konuda İbn en Nedim in el fihrist isimli eserine baksanız ne kadar çok örnek olduğunu görebilirsiniz.
-------
''Mezhepleşme'' kelimesine özel bir mana yüklenmişse o ayrı konu olur.

2) - Hanefi, Şafi, Hanbeli, Maliki başta olmak üzere 12 hak mezhebin çıkışı sonradan gerçekleşen bir olay.
el cevab :
Mezheplerin kurucularının fetvada esas aldıkları usullere baksanız mezhebin sonradan çıkmadığını ama diğer bütün yapılar gibi sonradan isimlendirildiğini ve şekillendiğini görebilirsiniz.
Örneğin Ebu Hanife’nin mezhebi sahabenin ve tabiuun büyüklerinin mezheplerinin devamıdır. Fıkhın bablara ayrılması Hammad b Ebi Süleymandan esinlenilmiştir. Malik Ebu Hanife’nin arkadaşıdır. Şafii Ebu Hanife’nin öğrencilerinin öğrencisidir. Ahmed b Hanbel Şafii’nin öğrencisidir. Mezhep İmamları sahabeden beri devam eden usul ve ictihadların devamını getirmişler, onların usulleriyle fetva vermişlerdir.

3)- Ehli Sünnet bir mümin olarak bir mezhebe mensup olmak zorunda mıyız? Öyleyse bunu teyit edecek hadis ya da ayet var mı?
el cevab :
Bir mezhebe bağlı olmak ile ilgili cevapları okuyun,
---Mezhep nedir: Mezhep gidilen yoldur.
Peygamberimizle muhatab insanların yolu Allahın Rasulüne sormak ya da soranın nakline uymaktır.
Peygamberimizin vefatıyla dinin teşrii tamamlanmış vahye dayalı soru ve problemlere cevap dönemi bitmiştir.
---Hocaya Ya Da Müctehide Soru Sormanın Dindeki Dayanağı:
Efendimiz’den sonraki dönem kuran ve sünnete bakıp sorunları çözerek dini hayatı devam ettirme dönemidir. Bu ‘’fes‘elu ehle’z- zikri in kuntum la ta’lemun’’ ayetiyle sabittir. Bilmiyorsanız zikir ehline sorup amel edin, yani. Biliyorsanız da bildiğinizle amel edin.
İslam ümmeti efendimizden sonra kuran ve sünnet geride kaldığı ve bunları Allah kıyamete kadar koruyacağını vadettiği için dinlerini kuran ve sünnetten öğrenegelmişlerdir.
Kuran da sünnette acık bir hüküm varsa bunu ilim adamları ve kuran ve sünnet naslarına ulaşma yeteneğine sahip herkes anlar ve gereğiyle amel eder. Burada mezhep ictihad vs olmaz yoktur.
İctihad nedir: Kuranın tamamına bakıp doğru anlayan sünnet metinlerinin bakılması gerekenlerine bakıp doğru anlayan ve sened ve metin kritiğini gerektiğinde yapabilenler; kuran ve sünnette açık hüküm bulunmayan meselelerde bu birikim ve kültürlerinden esinlenerek ilmi kanaat belirtirler. Bu kanata ictihad diyoruz.
Bu makaleyi okuyunuz.
http://www.eskieserler.com/Eski/Eserler/Fetva/4/Mezheplerin-Dindeki-Yeri.asp?LID=TR&ID=4
 
4) - Günümüzde bilgiye erişim çok kolay, birçok güvenilir hocanın tefsirleri, fıkıh vb. kitaplarına rahatlıkla ulaşabiliyoruz. Kuran'ın ilk inen ayeti de "Oku" dur. Dolayısıyla Allah'ın verdiği aklı kullanıp çeşitli konularda kendi aklımızı kullanmamız gerekmez mi?
el cevab :
Kuranın ilk inen ayeti oku'dur, iddiası bizim Türkiye’de İslam müsbet ilimlere teşvik eder savını desteklemek için ön plana çıkartılır ama bu konuda nas yoktur.
Yaratan rabbinin adıyla oku emrinin esasen ilim tahsil edin manası çok uzaktır. Hatta yoktur. İlim tahsil edilmesi gerekliliği, başka ayetlerle sabittir.
-Allah’ın verdiği aklı dini konularda inen ayet ve hadisleri anlamada zaten kullanıyoruz. Müctehidler ve fakihler akıllarını kullanıyorlar zaten. :))
Siz aklınızı kullanmak isterseniz, Kuran ve sünnetin bilgisine sahip olmanız zor değildir. İctihad etmek isterseniz o da önünüzde açıktır. Yeter ki ictihad etme altyapısını kazanın.

5) Bildiğim kadarıyla müctehidler bir konuda doğru yorumda bulunursa 2, yanlış kararda bulunursa 1 sevap alır şeklinde bir görüş var, bu da Allah'ın rahmetini işaret ediyor .
el Cevab:
Doğru ama bu müjde müctehidler için. Sıradan bireyler için değil. İctihad melekesi ve birikimine ayrı ayrı sahip olmayanlar ictihad ettiklerini düşünerek dini bir konuda fetva vermeye yeltenirlerse, onları ikaz eden ayet ve hadisler başkadır.
Bilgisizce fetva vermek, hadis olmayan söze hadis deyip delil göstermek, harama helal ya da helale haram demek, vs uyarılarına muhatab olur.

6) - Mücdehitlik eyliyalık gibi Allah(c.c)'ın ikramı mıdır yoksa her mümin müctehid olabilir mi?
el cevab :
Bu soru aslında “Ali sen misin, sen Ali misin” demek gibi olmuş.
Her mümin elbette müctehid olabilir. Bu imkan dahilindedir teorik olarak ama pratikte kim gerekli eğitimi almayı başarabilirse ictihad etme melekesini kazanmış olur. Ömrü de yeterse ictihad da eder.
Bunu başarırsa o zaman müctehidlik ona Allah’ın ikramı da olmuş olur.

Mülahaza: Abdullah Harun Akça
Hocam birde konuyla alakalı şunu sorayım, başkalarına telkin etmeden sadece kendi araştırdığınla kendi kendine amel etmen müctehidlik olmaz sanırım, Allah ile kul arasında ki bir durum oluyor. Bunun için yorumunuz nedir? (Kendim böyle yaptığımdan sormuyorum ama böyle düşünen tanıdığım var ona cevabinizi ileteceğim)

el Cevab: Din hakkındaki oluşturduğunuz kanaat, yapma ya da yapmama tercihi de ictihaddır.
Ve ictihad ancak ictihad melekesine sahip ve ictihad etme altyapısına sahip müminlerin yapması caiz bir dini fiildir.

Mülahaza: Abdullah Harun Akça
Hocam, o zaman hata da yapabilen adamların dediğini din diye yaşamış oluyoruz. Öbur tarafta Allah’a ne diyeceğiz. Bu araya aracı koymak olmaz mı? İslam özü itibariyle Allah ile kul arasında yaşanan bir din değil midir?
(Bunları sizi haksız çıkarmak ya da tartışmış olmak için değil de konuyu kafamda netleştirmek için soruyorum, lütfen şahsi algılamayın.)
Allah samimi cevaplarınız için sizden razı olsun.

el Cevab: Masum (hatasız) sadece peygamberdir.
Asrı Saadette ictihad edipte efendimizin ictihadlarını onayladığı sahabiler masum değillerdi. Adildiler. Müctehidin ictihad alt yapısına sahip olması ve adil olması fetvasıyla amel edilmesi için yeterlidir.
Adil kimdir?
Adil: dini bir doğruyu da dünyevi bir doğruyu da çarpıtmayacak kadar imanının etkisinde olan ve Allahtan dini bir doğruyu çarpıtmaktan, gizlemekten, eksik anlatmaktan hayâ edecek derece korkan insandır.
Adalet ve öğrendiği bilgileri Zihninde nasılsalar öyle muhafaza edebilen bir ictihad ehliyeti kazanmış ilim adamı ictihad ettiğinde onun fetvası ile amel eden Allah katında rızasına uygun davranmış olur. O müctehid ictihadında hata etmiş olsa bile ona sorup verdiği fetvayla amel eden kurtulmuş olur.
---
Allah’la kul arasına girilmez, ifadesi oryantalist efsanedir. Sahte hoca ve yalancı şeyler den bıkan bazı ilim adamları bu kavramı bazen sürçü lisan olarak kullanırlar, ana yanlıştır.
Allah’a peygamberleri vasıtasıyla ulaşılır. Peygamberlerinin rehberliği dindendir. Peygamberlerden sonra âlimlerin fetvaları ile Allah’a kulluk edilmesi de dindendir.
------
Allah’la kul arasında yaşanan din, demek din vicdan işidir, demektir. Bu ise şeriati ve toplumsal kuralları açıkça inkar olur ve din dışılığı açıktır.

Din Nedir, Dinin İki Asıl Kaynağı Vardır Kuran Ve Sünnet:
http://www.eskieserler.com/Eski/Eserler/Fetva/423/Din-Nedir,-Dinin-iki-Asil-Kaynagi-Vardir-Kuran-Ve-Sunnet.asp?LID=TR&ID=423 

Müctehidlerin Mezheplerine Uymayanların Fıkhi Durumu Nedir?
http://eskieserler.com/Eski/Eserler/Fetva/424/Muctehidlerin-Mezheplerine-Uymayanlarin-Fikhi-Durumu-Nedir.asp?LID=TR&ID=424