Soru: Sayın Hocam, aşağıdaki fetvayı Diyanetten aldım acaba siz bu fetvaya ne dersiniz? Kız kardeşim bu fetvaya göre eşinden boşandı. Dini boşamaya gerek yok şeklinde düşünüyor.
 
[Soru; Mahkeme kararıyla boşanan eşler, dinen de boşanmış olurlar mı?
Cevap: Mahkeme yoluyla boşanan eşler, dinî hükümlere göre bir bâin talakla boşanmış olurlar. Zira hâkimin boşaması bâin talak kabul edilmektedir (es-Saîdî, Hâşiyetü’l-adevî, II, 41). Buna göre, mahkeme yoluyla boşanan bir kadının -eğer başka bir erkekle evlenmek niyeti varsa- önce iddetini tamamlaması gerekir (Şeyhîzâde, Mecme‘u’l-enhur, II, 142).
İddetini tamamlayan bu kadın dilerse bir başkası ile evlenebileceği gibi, eski eşinin de istemesi durumunda, yeniden nikâh kıymak suretiyle aile kurabilir. Bu takdirde daha önce başka bir boşama olmamış ise, evliliği iki nikâh bağı ile devam eder.]
 

el Cevab: Diyanet kurulunun fetvası çok sayıda açıdan hatalıdır. Bu fetvayı kaleme alan da onaylayan da fıkıh bilmemektedir. Günah işlemektedir.
Aşağıdaki sebepleri dikkatle okuyunuz. 

1- Dini bir akit medeni mahkemenin görev alanı değildir. Medeni hukuk şeri hukuk değildir. Medeni hukuku şeri hukuka hukmettirirseniz bu geçersiz olur. Ayette: "Allah kâfirlere müminlere hükmetme yetkisi vermedi" Nisa 141 buyurulmuştur. Bu ayet bir kâfirin müminlere başkan olmasının haram ve geçersiz olacağına delil olduğu gibi; şeri olmayan bir kural ile dini bir değer olan nikâh akdinin geçersizleştirilemeyeceğine de delildir. 
Evlilik dini bir akittir. Medeni bir akit olan belediye kaydı medeni mahkeme tarafından fesh edilebilir. Ama dini bir akit medeni mahkeme tarafından feshedilemez. Fesih esasen geçersiz ve hükümsüzdür.

2- Fetvayı yazan şahıs medeni akit, dini akit arasındaki farkı bilmeyecek kadar "gafil=ne yazdığının farkında değil”, birisidir. Mahkeme kararıyla nikâhın fesh edilmesi (sona erdirilmesi) ile şeri mahkemenin nikâhı feshetmesi arasında fark vardır. Şer’i mahkeme her durumda yetkili değildir. Şeriatte muteber olan boşanma için başvuru sebeplerinden birisi kadın ya da ailesi tarafından mahkemeye ispat edildiğinde mahkeme bu delile dayanarak nikâhı fesh eder. 
Medeni mahkeme kadının başvurusunu dini mazeretleri dikkate alarak karara bağlamaz. Kadın eşim sigara içiyor dese ağız kokusundan dolayı ayrılacağım dese medeni mahkeme bunu dikkate alır. Ama şer’i mahkeme eşin evlenmeden sigara içiyorsa ve sen bulnu bile bile evlendiysen nikâhını feshedemeyiz der.

3- Mahkemenin kadının isteği üzerine boşama yapabileceğine maliki ve şafii kaynak eserleri delil gösterilmiş. 
Halbuki sorun hanefilerin yaşadığı ülkenin sorununudur. Bu şahıs fetvayı biryerden alıp yapıştırmış gibi.
Mahkeme kararıyla boşanan eşler bain talakla boşanmış olurlar cümlesi fıkhi açıdan doğrudur. Ama muhterazatı vardır. 
Evlenen kız erkek evlendikten sonra kızın ailesi bu evlilik denk değil kızımızı boşayın diye mahkemeye başvursa mahkeme bunu dikkate alır boşar. Ama medeni hukuk kız erkekği reşid sayıp bu aile başvurusunu redderer. 
Komik ve zavallı olan durum mahkeme kararının boşamayı gerçekleştireceğine medeni mahkemeye için fıkıh kitaplarını referans göstermek olmuştur.

4- Bain talak 3 talakla boşanmış olmak demektir. Yani kendisinin ilk eşine yeni nikâh akdiyle geri dönemez demektir. Ama fetvayı yazan kişi mahkemenin boşamasının bain talak olacağını söyleyip bir alt satırda kadın dilerse ilk eşiyle dilerse yeni eşle nikâh kıyabilir yazmış. 
Bu fetva tamamen utanç vesilesidir. 
Allah bu terbiyesizlerin şerrinden ümmeti muhammedi muhafaza etsin. 

Sonuç olarak; diyanet sitesindeki bu fetva hatalıdır. Fetva normlarında değildir ve kaldırılmalıdır. 
Medeni mahkeme dini bir akdi görevi itibarıyla feshedemez. Medeni nikâh akdini fesheder. 
Şer’i ölçülerdeki nikâh kıyma medeni nikâha monte dilse durum ne olur derseniz. 
Dini nikâhın şartları oluşunca nikâh gerçekleşir derim. Medeni mahkeme de bir müslüman inançlı hâkim olsa o medeni hukuka göre boşasa boşaması dini açıdan geçersiz olacaktır. 
Aynı şahıs dini değerlere dayandırarak boşama yapsa bu şahsın boşaması geçersizdir. 
Sebebi de onun boşaması boşama sebepleri olsa bile geçersizdir. Çünkü mahkeme yetkisi islam devleti tarafından verilir. Bir şahıs kendi kendisini ehil olsa bile mahkeme hâkimi olarak atayamaz, yetkilendiremez. 
Boşamanın tarafı olan kadın ve erkek de kendilerini boşamak için bir şahsı yetkilendiremezler. Yani mahkeme yetkisi veremezler. Zira şer’i açıdan hukuki yaptırımlar ancak devlet başkanının atadığı görevlilerce uygulanabilir. Örneğin islami kurallara göre yönetilmeyen bir ülkede hırsızlık cezası uygulanmaz zina cezası gerekleri uygulanmaz. 
Nikâh akdi feshini ancak şeri ilimler okumuş müftüler (fetva ehliyeti olan âlim kasdediliyor, devlet görevi olan müftülük makamı rütbesi kastedilmiyor) yapabilir.

 

Mülahaza: C.Aslı N.
Boşanmak için mahkemeye kadın başvurursa erkek te şartları kabul ederse ve imzalarsa hakime boşama yetkisi vermiş olur bain boşama gerçekleşir, denmiş.

el Cevab:
Sayın C. Asl N.
Kadının başvurduğu mahkeme dini nikâh kıymaz. Anayasaya göre suç işlemiş olur.
Dini nikâhıda fesh etmez, edemez. Bu da anayasaya göre esasen varlığını kabul etmediği bir şeyi itiraf etmiş olur.
 
Anlaşmalı olarak medeni mahkemeye başvuran eşlerin söz konusu olan nikâh akti medeni nikâh aktidir. Dini nikâh değildir. 
Size bu fetvayı veren insanlar zuhulu akıl içerisindedir. 
Kadın eğer dini nikâhının feshi için medeni mahkemeye başvurduysa ayrıca günâhkârdır. 
Dini bir konu doğru mudur değil midir şeklinde bir gayeyle medeni (laik) kuruma sorulup alınan cevapla amel edilmesi nifak olur. 
Ayeti kerimede Nisa Suresi 60-65. ayet bunu açık şekilde haber verilmiştir. 
 

(60)  Sana indirilene ve senden önce indirilenlere inandıklarını ileri sürenleri görmedin mi? Onu tanımamaları kendilerine emredildiği halde tâgūtun önünde mahkemeleşmek istiyorlar. Şeytan da onları büsbütün saptırmanın yollarını arıyor.
(61) Onlara, "Allah’ın indirdiğine ve peygambere gelin" denildiği zaman münafıkların senden iyice uzaklaştıklarını görürsün.
(65) Hayır, rabbine andolsun ki, aralarında çıkan anlaşmazlık hususunda seni hakem kılıp sonra da verdiğin hükümden içlerinde hiçbir sıkıntı duymaksızın onu kabullenmedikçe ve boyun eğip teslim olmadıkça iman etmiş olmazlar.
 

أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُوا بِمَا أُنزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنزِللَ مِن قَبْلِكَ يُرِيدُونَ أَن يَتَحَاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ وَقَدْ أُمِرُوا أَن يَكْفُرُوا بِهِ وَيُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَن يُضِلَّهُمْ ضَلَالًا بَعِيدًا (60) وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْا إِلَىٰ مَا أَنزَلَ اللَّهُ وَإِلَى الرَّسُولِ رَأَيْتَ الْمُنَافِقِينَ يَصُدُّونَ عَنكَ صُدُودًا (61) فَكَيْفَ إِذَا أَصَابَتْهُم مُّصِيبَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ ثُمَّ جَاءُوكَ يَحْلِفُونَ بِاللَّهِ إِنْ أَرَدْنَا إِلَّا إِحْسَانًا وَتَوْفِييقًا (62) أُولَٰئِكَ الَّذِينَ يَعْلَمُ اللَّهُ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَعِظْهُمْ وَقُل لَّهُمْ فِي أَنفُسِهِمْ قَوْلًا بَبَلِيغًا (63) وَمَا أَرْسَلْنَا مِن رَّسُولٍ إِلَّا لِيُطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ ۚ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذ ظَّلَمُوا أَنفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَّحِيمًا (64) فَلَا وَرَبِّكَ لَا يُؤْمِنُونَ حَتَّىٰ يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لَا يَجِدُوا فِي أَنفُسِهِمْ حَرَجًا مِّمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُوا تَسْلِيمًا (65)

Mülahaza: Ayşegül Sefa Sefa 
Tersinden bakarsak adam karısını dinen boşarsa... Mahkeme boşamazsa hüküm ne olur?

Biz medeni hukukun halkı müslüman ülkelerde ne aradığının açmazını halledecek konumda değiliz. 
-Bildiğiniz gibi Allahın kanunlarıyla hükmetmek şeri bir farizadır. 
Halkı müslüman olan bir ülkenin İsviçre hukukuna göre yönetilmesi durumundayken herkesin bundan razı olması bir sıkıntıdır tabii. 
Tam böyle komik bir durum içerisindeyken dini değerlerden biri olan nikâh akdini medeni hukukun "ahvali şahsiyye" kurallarına uyduran fetvalar veren eşimizi dostumuzu görmek duymak elbette bizleri hüzünlendiriyor. 
Halkımız bilmediğinden dolayı belki mazurudur da dava arkadaşlarımızın aynı hocaların önünde ders aldığımız insanların bu tür fetvalar verdiklerini görmek okumak duymak yıkıcı deprem etkisi oluşturuyor akıllarımızda. 

Sorunuzun cevabı:
Adam karısını dinen boşasa mahkeme boşamasa sadece mahkeme allaha isyan etmeye devam etmiş olur. 
Koca ile boşadığı kadın yabancıdır.

 

Soru: Nikâhın şakası olmaz hadisi var. Buna göre mahkemenin boşadığı çiftin dini nikâhı da biter. Bitmesi gerekir. (5.5.2019)
 

el Cevab: Günümüz mahkemeleri şer’i bir akdi yapmak veya nihayete erdirmek konusunda görevli ya da yetkili değillerdir.

-Mahkemeye başvuran kadın ya da erkek dini nikâhını bitirmek için değil medeni hukuktaki aile olmakla alakalı sorumluluklar ve bireysel vatandaşlık işlemleriyle alakalı düzenlemeler sebebiyle mahkemeye başvururlar.

Bu sebeple mahkemeye yazılı ya da sözlü başvuru ya da kadın tarafından yapılan boşanma başvurusunu onaylamak dini açıdan boşanmayı kabul etmek manasına gelmez.

-Nikâhın şakası olmaz şeklinde bir hadis yoktur. Üç şeyin şakası olmaz. Hadisinden esinlenildiyse o belirtilmelidir.

Nikâhın şakasının olmaması ile mahkemede karşılıklı rıza ile boşama olursa bundan dini boşamanın da gerçekleşeceğine hükmedilemez. Zira mahkeme ye sadece medeni nikâh kaydı için gidilmektedir. Erkek ben medeni nikâh akdinin sonlanmasına onay verdim dini çaıdan boşamadım derse dini nikâh devam eder.

Böyle demese bile sorulduğunda ben dini açıdan boşamadım dese yine şüphesiz olarak dini nikâh akdinin devam ettiğine hükmedilir.

-Şer’i açıdan geçerli bir mazeret olmadan mahkemeye başvurup boşanan kadın bu başvuruyla kocasından ayrılıp bir başka erkekle nikâhlansa durum un tasavvuru medeni mahkeme boşamasını geçerli sayanları çok zora sokacaktır.

-Medeni mahkemeler muhalaa ile boşanma mercii olarak kabul edilemezler. Zira muhalaa ile boşanmada mahkeme islami kurallara göre bile boşama yapmaz sadece boşamayı tescil eder. Boşamayı ancak erkek kabul ederse boşama gerçekleşir. Buna göre islama göre muhalaa boşaması örnek verilerek medeni mahkemenin yapacağı nikâh akdinin sonlandırılması geçerli olmayacaktır.

Eleştiri: Hatice Sümeyye Bayir Hekim 05.05.2019
Peki kadın boşanmak istiyor erkek kabul etmiyor. Günümüzde islama göre hüküm veren bir kadı da olmadığına göre burada kadin erkegin vicdanına mı bırakılacak.

el Cevab:
1- Müslümanlar inançlarına aykırı inanmaya zorlanamazlar. Bu onların hem insani hem dini hem medeni haklarıdır. Allah kullarının işine karışamaz dayatması müslümanların inançlarına müdahaledir zulümdür.
Vela ve bera bir iman esasıdır. Allah’a küfredenlerden teberri etmek imandır. Allah’a iman edenlerle beraber olmak onlarla birlikte hareket etmek imandır. İman gereğidir. 

2- Müslümanların emrolundukları ve uymakla mükellef tutuldukları ameller (farzlar vacipler sünnetler) ve yasaklandıkları ameller (haramlar ve mekruhlar ve hıladul evlalar) vardır bunları uygulamaktan alıkonulamazlar. Bu da zulum olur. 

3- İbadet (kulluk vazifeleri) muamelat (ikili veya toplumsal ilahi emirler) ve ukubat (Allahın emirlerine isyan edenlere allahın uygulanmasını emrettiği cezai müeyyideler) bütün müslümanların uymakla mükellef oldukları dini emirlerdir. 
Bunlardan birisini inkâr den islam dairesi dışına çıkar. 
Ahmet Hamdi Akseki merhumun İslam dini isimli eserinde bunları okuyabilirsiniz. O da Diyanet İşleri başkanlarındandı. Eseri güzel bir fıkhi imani ahlaki derlemedir. 

Şimdi sorunuza dönüyorum.
Allah’ın emirlerinden birisi kadınlara Allah’ın razı olacağı şekilde davranmaktır. Kadına zulmeden erkek iyi müslüman değildir. 
Bir müslüman erkek eşi kendisinden rahatsız olduğu için ayrılmak istediğinde ona İslamdaki edeplere göre yol vermeli ve gereğini yapmalıdır. Yapmazsa Allah’a isyan etmiş olur. 
Bu durumda şer’i mahkeme varsa ona başvurulur. Şer’i mahkeme yoksa her iki tarafın ailesinden birer hakem tayin edilir onlar durumu inceler ve iki tarafı da razı edecek bir çözüm bulmaya çalışırlar. Bu da aradaki problemi çözmezse mahkemedeki asıl unsur olan fetva yetkisi olan bir ilim adamına gidilir ve onun incelemesi sonucunda vereceği fetvayla her iki taraf da amel eder. 
- Kadın tarafının muhalaa yoluna başvurması da mümkündür. Ama muhalaada da yine eşin rızası gerekir. Rızası sağlanamazsa müftüye gidilir ve vereceği boşanma fetvasıyla amel edilir. 
- Medeni mahkeme dini bir akdi tesis edemez aynı şekilde feshde edemez. İçinde yaşadığımız ülkemizde şer’i nikâh akdi medeni mahkeme tarafından itiraf bile edilmemektedir. Hatta medeni nikâhtan önce dini nikâh kıyılması 10 yıllarca suç olarak kabul edilmiş ve yapanlar cezalandırılmıştır. 
Cehape dönemi cumhuriyetimizin din ve vicdan hürriyeti nin ana çerçevesi budur. 
 
Ve sizler bugün kalkıp medeni nikâh dini nikâhın yerine geçmiştir gibi yasal açıdan suç teşkil eden bir kabullenmeyi dindarlık adına savunabiliyorsunuz. 
- Allah’a ve Rasulune iman ettiğinizi söylüyorsunuz sonra 1924 de lağv edilen şeri mahkemelerin yerini alan medeni mahkemelerin şeri mahkemelerin yetkisinde olduğunu iddia ediyorsunuz. 
- O zaman madem aynıydı şer’i mahkemeler neden lağv edildi?
İsmet Paşa’nın biz bu dindarlık işini mihraptan halledeceğiz lafı aklıma geldi. Cehape ve İnönü bizi açtıkları i-ha-le-lerle yendi .
Allah kendisine rahmet etmesin. 
Size DİB’in sitesinden bir konuda Allah’a ve Rasulunün emrine uygun olarak mahkemeleşmek kendilerine emredildiğinde onların emirlerini esas almayan medeni mahkemelere gitmek istemenin Kurandaki hükmünü okumanızı hatırlatmakla cevabı bitireceğim.
 
Buradan sonuna kadar olan tercüme ve açıklama diyanet işleri başkanlığının kuran tercüme ve tefsiridir. 
Diyanetin açıklamalarına tabiyiz diyen kardeşlerimizin dikkatine sunuyorum. 

اَلَمْ تَرَ اِلَى الَّذ۪ينَ يَزْعُمُونَ اَنَّهُمْ اٰمَنُوا بِمَٓا اُنْزِلَ اِلَيْكَ وَمَٓا اُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ يُر۪يدُونَ اَنْ يَتَحَاكَمُٓوا اِلَى الطَّاغُوتِ  وَقَدْ اُمِرُٓوا اَنْ يَكْفُرُوا بِه۪ۜ وَيُر۪يدُ الشَّيْطَانُ اَنْ يُضِلَّهُمْ ضَلَالاً بَع۪يداً ﴿٦٠ 
وَاِذَا ق۪يلَ لَهُمْ تَعَالَوْا اِلٰى مَٓا اَنْزَلَ اللّٰهُ وَاِلَى الرَّسُولِ رَاَيْتَ الْمُنَافِق۪ينَ يَصُدُّونَ عَنْكَ صُدُوداًۚ ﴿٦١ 

Meal (Kur'an Yolu):
(60) Sana indirilene ve senden önce indirilenlere inandıklarını ileri sürenleri görmedin mi? Onu tanımamaları kendilerine emredildiği halde tâgūtun önünde mahkemeleşmek istiyorlar. Şeytan da onları büsbütün saptırmanın yollarını arıyor.

(61)Onlara, "Allah’ın indirdiğine ve peygambere gelin" denildiği zaman münafıkların senden iyice uzaklaştıklarını görürsün.

Tefsir (Kur'an Yolu):
Önceki âyette “Allah’a ve âhirete gerçekten iman edenlerin, anlaşmazlıkları Allah’a ve resulüne götürecekleri” ifade buyurulmuştu. Bu âyette ise “inandım” dedikleri halde gerçekten inanmayanların (münafıklar) anlaşmazlık çıktığında nasıl hareket ettikleri anlatılıyor ve onların şahsında âdeta bir iman testi yapılıyor. Hz. Peygamber’in Medine hayatı başladığında bazı yahudiler menfaatleri icabı İslâm’ı kabul etmiş gibi göründüler. İlk münafıklar arasında bunlar da bulunduğu için “... Senden önce indirilenlere inandıklarını ileri sürenler” ifadesi kullanılmıştır. Âyet için birkaç nüzûl sebebi rivayet edilmiştir. Bunların tamamında ortak olan unsur, mümin olduğu veya mümin göründüğü halde anlaşmazlığı Allah’a ve resulüne götürerek çözmeye razı olmamak, bir başkasını (tâgutu, meselâ Kâ‘b b. El-Eşref’i veya kâhin Ebû Bürde eleslemî’yi) onların yerine koymak ve onun çözümüne rızâ göstermektir (nüzûl sebepleri için bk. Buhârî, “Şirb”, 6-9; Müslim, “Fezâil”, 129; İbn Kesîr, II, 304-305; Şevkânî, I, 544).
Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 2 Sayfa: 89
 

Mülahaza: Vahap Kara 
Diyosunuzki Medeni mahkeme dini bir akdi tesis edemez nikâhın şartları nelerdir, icap ve kabul değil mi dolayısıyla Medeni nikâhta da şartlar yerine geliyor ve de nikâh akti geçerlidir.

C1- Dini nikâhı kabul ediyorsanız cevabım şudur.
(Medeni mahkeme veya belediye ya da nikâh kurumu devlet tarafından tek yetkili nikâh kıyma kurumu olsa) 
Dini nikâhta oluşması gereken şartlar oluşuyorsa o nikâh sahih olur. 
Dini boşama da oluşması gereken şartlar oluşuyorsa o nikâh biter boşama sahih olur. 
Ama bu nikâh ve boşama mahkeme boşadı diye değil mahkeme de gerçekleşen akit ya da boşama dini boşama kurallarına uygun olduğu için gerçekleşir. 
 
Bu sebeple medeni nikâh yapanın dini nikâhı da olur değil. Medeni nikâh dini nikâh normlarına uyarsa dini nikâh gerçekleşir demeniz gerekir. 
C2- Dini nikâhı kabul etmiyorsanız cevabımı daha önce vermiştim.
C3- Sahih dini nikâhın şartları sadece icab ve kabulden oluşmaz.