Mehmet Bey (Tarhan)

(Burhaniye Müfti-İ Sabıkı Hoca Mehmed)

1866 (1282)'da Burhaniye Yunus Mahallesi'nde doğdu.

Beyzade Ali Bey'in oğludur.

İlk ve orta öğrenimini Burhaniye'de yaptı.

Yüksek öğrenimi için İstanbul'a giderek Atik Ali Paşa Medresesi'ne kaydoldu.

Burada 1880, 1881 ve 1882 yıllarında Ankaralı Abdullah Halik Efendi'nin derslerine devam etti.

Ayrıca 1883 senesinden 1888 senesine kadar Havranlı Hacı Ali Efendi Hoca'dan öğrenim gördü.

1889 yılında da Burhaniye'ye dönerek Mehmet Emin Ağa Medresesi'nde Sabık Burhaniye Müftüsü Hacı İsmail Efendi'nin derslerine katıldı.

Mehmet Emin Ağa Medresesi'ndeki öğrenimi 1896 yılına kadar devam etti.

Bu yılda Müftü Hacı İsmail Efendi'den müderrislik icazetini aldı.

Öğrenimi sonrasında 1897–1898 yıllarında Burhaniye Bidayet Mahkemesi Azalığı stajerliğinde bulundu.

1899 yılında Burhaniye Kazası İdare Meclisi üyeliğine seçildi.

Bu görevde iken, 1900 yılında Belediye Başkanı oldu.

Bu görevi iki yıl başarıyla yürüttü.

1902 yılında tekrar seçildiği Kaza İdare Meclisi Üyeliği, 1905 yılına kadar devam etti.

Bundan sonra sırasıyla, Maarif Komisyonu Başkanlığı (1906–1907),

yine Burhaniye Kazası İdare Meclisi Üyeliği (1908–1911),

Liva (Balıkesir) İdare Meclisi Üyeliği (1913–1916) görevlerinde bulundu.

Son görevini yürütmekte iken, Ocak 1916'da Burhaniye Müftüsü olarak tayin edildi (1).

Burhaniye'nin Milli Mücadele tarihimizde ayrı bir yeri vardır.

İlk karşı koyma örgütünü kurmuş ve ilk kurşunu atmış olmak şerefini Burhaniyeliler muhafaza ederler...

Müftü Mehmet Bey de böyle bir övüncün kahramanlarındandır.

O, Müderris Şükrü Hoca ile Burhaniye Kuva-yı Milliyesi'ni kurmuş ve bu ulusal örgütün başkan yardımcılığı görevini üstlenmiştir.

İzmir'in Yunanlılarca işgal edilmesi üzerine Ayvalık'taki 172. Alay Kumandanı Ali Bey (Ali Çetinkaya) ile hemen temasa geçti.

Bu arada kendisine şehrin her türlü yardımı yapmaya kararlı olduğunu bildirdi.

Ayvalık'ın işgalinden sonra Burhaniye'ye çekilen 172. Alay, Burhaniye milisleriyle takviye edildiğinden, ancak bir sene dört ay sonra 29 Haziran 1920'de işgal faciasına uğramıştır.

İlk kurşunu atan ilçelerimizden olan Burhaniye, 15 Eylül 1922'de kurtularak,

çevredeki ilçelerden önce bağımsızlığına kavuşmada yine öncü olmuştur (2).

Müderris Şükrü Hoca ile birlikte Burhaniye ve çevresinde Milli Mücadele'nin önderliğini yapan Müftü Mehmet Efendi, 16 Eylül 1919'da Balıkesir'de toplanan kongreye,

Burhaniye delegesi olarak katılmıştır. Bu arada Kongrenin ikinci başkanlığına seçilmiştir (3).

Ayrıca Müftü Mehmet Efendi, Burhaniye Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin kurucularındandır.(4)

Balıkesir cephesi ilk kumandanı olan Kazım Paşa (Millet Meclisi Başkanı ve Milli Müdafaa Vekili Orgeneral Kazım Özalp) hatıralarında şöyle demektedir:

"Aynı muhit içinde birbirleriyle tezat halinde neticeler alıyorduk.

Bunun başlıca sebebi, bazı yerlerde halka hakikatları açıkça anlatacak vatanperver cesur şahsiyetler bulabildiğimiz halde, bazı yerlerde gaflet, tereddüt, hatta ihanetle karşılaşmamız idi.

En mükemmel ve emin neticeleri, halkın üzerine büyük tesir sahibi din adamlarımızın Milli Mücadele'yi en geniş mana ve şümulü ile almalarıyla temin ediyorduk.

Bu meyanda vereceğim gurur verici misaller vardır.

Meselâ Burhaniye kazasında Şükrü ve Mehmet Hocalar, Müdafaa-i Hukuk teşkilatında evvel şahsi teşebbüsleriyle mukavemet teşkilatı kurmuşlardı.

Bu mübarek insanlar hayatlarını istihkar (hiçe sayarak) ederek vatan kurtuluşu için her türlü fedakârlığı kendi irade ve kararlarıyla yerine getirmişlerdir" (5).

Müftü Mehmet Efendi, 1919 Temmuz'unda -Milli Mücadele lehindeki kısaca sözü edilen çalışmalarından dolayı - Damat Ferit Hükümeti'nce azledildi (6).

Burhaniye Müftülüğü'nden azli Mehmet Efendi'yi yıldırmadı.

Aksine milli harekâtla olan bağlarını arttırdı.

Nisan 1920'de Ankara Fetvası'nı "Burhaniye Müfti-i Sabıkı" olarak tasdik etti (7).

Mehmet Efendi, Düşman yurttan kovulduktan sonra, 1922 yılında önce vekâleten, daha sonra asaleten Burhaniye Müftülüğü'ne tekrar atandı.

Soyadı kanunuyla "TARHAN" soyadını aldı. 13 Ağustos 1941'de emekli oldu (8).

Mehmet Tarhan, emekli aylığının yarısını ölünceye kadar Türk Hava Kurumu'na vermeyi taahhüt etmiş ve taahhüdünü ölünceye kadar yerine getirmiştir (9).

Kırmızı Şeritli İstiklâl Madalyası sahibi Mehmet TARHAN Hoca, 2 Ocak 1952'de vefat etmiştir (10).