Hasan Tahsin Efendi (Kayabaşı)

(Araç Müftüsü Hasan Tahsin)

1872 (1288) 'de Kastamonu Araç Kazası'nın Kayabaşı Köyü'nde doğdu.

Kayabaşıoğlu Ali Efendi'nin oğludur.

İlköğrenimini köyünde yaptıktan sonra İstanbul'a giderek

1884'te Kalenderhane Medresesi'ne kaydoldu.

Anılan medresede on yıl öğrencilikten sonra,

Fatih Dersiamlarından Kastamonulu İbrahim Kamil Efendi'den icazet aldı (1).

Hasan Tahsin Efendi, öğrenimi sonrasında bir müddet

İstanbul Terakki Mektebi'nde Kur'an-ı Kerim, Arapça ve Din Dersleri Öğretmenliği yaptı.

Bu arada 1902 yılında girdiği imtihanda başarılı olarak Edirne

"İbtidây-i Hariç Ruusunâme-i Hümayun" unvanını aldı (2).

Hasan Tahsin Efendi, 20 Ağustos 1902'de Araç-Iğdır Nahiyesi Müderrisi oldu.

29 Aralık 1909'da Tosya Kazası Müderrisliği'ne naklen atandı.

Oradan da Ocak 1911'de Araç Müderrisliğine tayin edildi.

3 Mart 1912'de Araç Müftülüğü'ne getirildi (3).

Milli Mücadele'nin başlamasıyla, Milli harekât yanında yer aldı.

Ankara Fetvası'nı "Araç Müftüsü Hasan" ismiyle imzaladı (4).

Araç Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin kuruluşunda görev aldı (5).

Milli Mücadele'de Zonguldak Cephesi'nde "Bartın ve Havalisi Komutanı" olarak görev yapan Cevat Rıfat Atilhan (6), hatıratında Müftü Hasan Tahsin Efendi'den şöyle söz eder:

"...Üçyüzelli kişilik müfrezemle Kastamonu'dan Bartın'a giderken, Araç'ta genç ve faal bir kaza Kaymakamı ile Müftü Hasan Tahsin bizi istikbal ettiler.

Bu mini mini kaza merkezinde askerlerimiz evlere, hayvanları ahırlara yerleştirildi...

Geceyi Araç'ta böyle geçirdik.

Yatsı namazında Müftü Hasan Tahsin Efendi cemaata çok müessir hitabede bulundu ve:

"... Cenâb-ı Vacib'ül- Vücûd Hazretleri Kitab-ı İlâhisinde,

"Allah yolunda malınızla ve nefsinizle mücadele ediniz. En büyük sevap bundadır" (7) buyurdular.

İşte iman edenler için büyük fırsat. Düşmanın mülevves ayağı, bu şehit yuvası vatanı çiğnemekte. Onlarda merhamet, adalet ve medeniyet namına bir şey yoktur.

İzmir'den aldığımız haberler yürekler acısı...

Camileri yıkıyorlar, karılarımıza saldırıyorlar ve masum halkı katliam ediyorlar, bunları işittik.

Böyle bir felaketin başımıza gelmemesi için cümlenizi cihâda davet ediyorum.

Malınızla canınızla, her şeyinizle katılınız bu savaşa..."

Bu hitap hiç de boşa gitmedi. Bazı insanlar köylere gittiler.

Müftü Efendi köy imamlarına haber gönderdi ve Safranbolu'da bize iltihak etmek için köylerden gönüllü ve at tedarikine tevessül edildi.

Dikkat buyrulmuştur ki iki eli boş, genç bir kumandan ancak din adamlarının himmet ve gayretleriyle, gittikçe çığ gibi büyüyen bir kuvvet meydana getiriyor ve onunla müstevli bir düşmanın karşısına (çıktık)..." (8)

Milli Mücadele önderi Hasan Tahsin, Araç Müftüsü iken 19 Eylül 1936'da vefat etti.

Köyünün ismini "KAYABAŞI" soyadı olarak almıştır (9).