Zübeyde Hanım Fıtnat
Şeyhülislâm Ebu İshakzâde Mehmed Esad Efendi'nin kızı.
Sultan I. Abdülhamid dönemi ulemasından olan ve şeyhülislâmlık yapan kardeşi Mehmed Şerif Efendi de şairdir.
Dedesi ve amcası da şair olan Fıtnat Hanım, kültürlü bir çevrede kendi kendini yetiştirdi.
Edebiyat zevkini ve eğitimini ailesinden aldı.
Sanat ve edebiyat ile ilgilenmeyen, Nakibüleşraflık ve Rumeli Kazaskerliği görevinde bulunan, Şeyhülislâm Feyzullah Efendi'nin torunlarından Mehmed Esad Efendi ile evlendi.
Ama bilgi düzeyi kendisiyle aynı olmayan eşiyle mutlu olamadı.
Ali Canip Yöntem, İstanbul'da ölen Fıtnat Hanım'm gömüldüğü yer konusunda değişik görüşler olduğunu belirtir.
Bir görüşe göre Eyüp Sultan türbesinin arkasındaki bahçeye, bir başka görüşe göre aile mezarlığı olan Çarşamba'daki İsmail Ağa Camii Mezarlığına gömüldü.
Abdullah Eyûbî'nin Eyüp Sultan ve civarına ait olan Türbe-i Hazret-i Hâlid'in Adâb-ı Ziyareti ve Civarında Medfûn Meşâhir adlı eserinin Şeyhülislâm Murta-za Efendi bölümünde ise "Şuarâdan Derviş Efendi zevcesi Fıtnat Hanım dahi civarlarında medfûndur" kaydı vardır.
Divan edebiyatı geleneğine bağlı şiirlerinde kadınlığın etkisi ya da olağanüstü başarısı görülmedi.
Şiirlerinin geleneğe, erkek şairlerin duygu ve düşüncesini anlatış biçimine uygun olduğu anlaşılır.
Bir kadının karşı cinse duygularını aktarmaktan uzak şiirlerdir.
Kadın şairlerimiz arasında kıvrak zekâsıyla dikkati çeker.
Şiirlerinde alışılmış teşbihlere, mazmunlara yer verdi.
Buna karşılık dilinin sadeliği ve düzgünlüğü, Şakir Koca Ragıp Paşa (Ö. 1763) ve Haşmet (O. 1769) ile aralarında geçen konuşma ve esprili sözlerle tanındı.
Koca Ragıp Paşa ile hissi bir yakınlaşması olduğu söylenen Fıtnat Hanımın gazelleri arasında Nedim tarzında yazılmış şuh ve neşe dolu şiirlere de rastlanır.
Başarılı bahariyeler, usta girizgahlar yazdı.
Muammaları ünlüdür.
Kaside, gazel, şarkı, musammatlar ile cülus, doğum, ölüm olayları üzerine söylenmiş tarihlerden oluşan Divan'ı iki kez (İstanbul, 1948; Mısır, 1869) basıldı.