Hit (3319) KUR-1868

Darul Hadis en Nuriyye

Kurum Türü : Darul Hadis Kurucusu :
Eğitim Dili : Kuruluş Tar :
Ülke / Şehir : / Şam (Dımeşk) Özellik :
Ekleyen : Fıkıh Dersleri/2009-08-23 Güncelleyen : Fıkıh Dersleri/2009-08-23

Darul Hadis en Nuriyye

Kuruluşu :

Banisi, Dımaşk atabeği Nureddin Zengî'dir.

Şam diyarı muhaddisi (muhaddisu'ş-Şâm) Hafız İbn Asâkir .571/1175) için yaptırmıştır257.

Binâ ettirenin Salâhaddin Eyyûbî'nin zevcesi İsmet Hanım olduğu söylenmişse258 de vakıaya aykırıdır259. Bu hanım, bu Dâru'I-hadîse bazı şeyler vakfetmiş veya burada bir bölüm yaptırmış olabilir260.

Bâbu'l-Berîd ile Dımaşk kalesi arasında inşâ edilmiştir261. Âdiliyye Suğrâ medresesinin karşısında, Dâru'l-hadîs el-Eşrefiyye el-Cevvâniyye'nin doğusundadır262. Bu mıntıkaya daha sonra, Dâru'l-hadîs en-Nûriyye'nrin doğusunda yapılan (575/1179) Asruniyye Medresesi'ne izafetle Asrûniyye denmiştir263.

Kitabesi mevcut olmadığı için yapılış tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Tarihi kaynaklarda da herhangi bir kayda rastlanmamaktadır264. Sadece Fransız müsteşrik Nikita Ellisseeff, 566/1170'de yapıldığını zikretmektedir-"-'. Ancak nereden aldığına herhangi bir kayıt düşmemiştir.

Nureddin'in Dımaşk hakimiyeti göz önünde tutulacak olursa, 549-569/1154-1173 tarihleri arasında yapıldığında şüphe yoktur266.

Bu Dâru'l-hadîs, bazı zamanlarda, bazı şahıslar tarafından yine Nûreddin Zengî'nin yaptırdığı Nûriyye Kûbrâ ve Nfıriyye Suğrâ medreseleri ile karıştırılmıştır.

Oysa ki Dâru'l-hadîs en-Nûriyye, Nureddin Zengî tarafından bu iki medreseden ayrı olarak binâ edilmiştir267.

Hıtatu'ş-Şâm müellifi Kürd Ali, eserinde, Nûriyye Kübrâ medresesini anlatırken ilk Dâru'l-hadîs olduğunu, İbn Asâkir'in meşihatliğine atandığını ve içinde bir mescid ve Nureddin'in kabrinin bulunduğunu söylüyor268.

Yine Nûriyye Suğra'dan bahsederken de Asrûniyye'de, Dâru'l-hadîs el-Eşrefiyye ile Asrûniyye medresesi arasında Adiliyye Suğrâ medresesinin karşısında olduğunu ifade ediyor269.

Eserin başka bir yerinde yine aynı medreseden bahsederken kale içinde olduğu malumatını veriyor270.

Müellifin şu üç Nûriyye medresesini karıştırdığı açıkça görülmektedir. Biri Hayyâtin çarşısındaki Nureddin'in medfun bulunduğu Nûriyye Kübrâ medresesi, diğeri Asrûniyye mıntıkasmdaki Dâru'l-hadîs en-Nûriyye, sonuncusu Dımaşk kalesindeki Nûriyye Suğra medresesidir271.

Dâru'l-hadîs en-Nûriyye, 16.30x17.20 m. genişliğinde, kare planda inşa edilmiştir272. Ortasında abdest almak için küçük bir havuzun bulunduğu merkezî avlu ile bu avlunun doğu ve batı kısmında dizilen odalardan meydana gelmiştir273. Güney tarafında 21x5 adım genişliğinde, çatısı taşla örtülü, ibadet ve derse tahsis edilen genişçe bir namazgah vardır274. Nefis bir mihraba sahiptir275. Doğu ve batı kenarında uzanan iki oda tedrise ayrılırken, diğer iki küçük odadan biri şeyhin odası, diğeri kütüphanedir.

Girişin her iki tarafında bulunan iki oda ise, hizmetçi odası ve depo olarak kullanılmıştır276.

Bu Dâru'l-hadîsi ilk olarak kabul edersek, kendinden sonra inşâ edilen Dâru'l-hadîslere mimari açıdan tesir etmiştir denilebilir.

Günümüzde, asırların yıprattığı bu binaların asıllarından bir hayli uzaklaştıkları göz önünde bulundurulursa, bu tesirleri tespit edebilmenin ne kadar zor olduğu, tahminden öte bir şey yapılamayacağı gözden kaçmayacaktır277.

Ancak şu kadarını söyleyebiliz, Dâru'l-hadîs en-Nûriyye, nev'î şahsına münhasır abidevi bir yapıya sahip olup, çok daha küçük boyuttaki medreselerden farklıdır.

Bu yapıda, medrese mimarisinin bir unsuru olan eyvan yoktur278. Eyvan tabiri, yeni deyimde "konferans salonu, dershane" karşılığı olan bir tabirdir279.

İlk zamanlar "dâru's-sünne" olarak anılan bu medreseye sonradan "Dâru'l-hadîs" adı verildi. Adından da anlaşılacağı gibi, hadis ve hadis ilimleri okutulan bir müessese olarak yapıldı.

Nitekim ilk şeyhi İbn Asâkir, çoğu kez hadîs derslerini orada yapardı280. Ellisseeff'in "bu müessese, Nureddin tarafından fakih yetiştirmek gayesiyle kurulmuştur" sözü, Dâru'l-hadîs en-Nûriyye'yi bir fıkıh medresesi olarak yorumladığının işaretidir ki hatalıdır281.

İbnü'l-Esîr, "Nureddin Zengî burasını bina ettikten sonra, bu müesseseye ve orada hadisle meşgul olanlara külliyetli vakıflarda bulundu"282 diyorsa da sonradan yapılan uygulamalar bu Dâru'l-hadîsin vakfının az olduğunu göstermiştir.

Sultan Eşref Musa zamanında (627-635/1299-1237) Dâru'l-hadîs en-Nûriyye'nin vakfı kâfi gelmeyince, Dâru'l-hadîs el-Eşrefiyye el-Cevvâniyye'nin vakıf gelirlerinden 2000 dirhem aktarılmak suretiyle durumu düzeltilmiştir283.

İbn Kesîr'in zikrettiğine göre, 611/1214 yılında Kaymaziyye tarafındaki hendek genişletilirken yıkılan bazı binalar arasında Dâru'l-hadîs en-Nûriyye'ye ait vakıfların bulunduğu284 göz önünde tutulacak olursa, önceden durumunun iyi olup sonradan bu hale geldiği söylenebilir.

Dâru'l-hadîs en-Nuriyye İslâm tarihinde, o dönemin muhaddis ve müverrihlerini yetiştiren ve mezun eden bir müessese olmasının yanısıra, şeyhleri ve müderrisleri ile Dımaşk medreseleri arasında en fazla ilmî hareketliliği yaşayan bir medrese olarak daima hatırlanacaktır28-5*.

Burası hadis ilmini yayan önemli, büyük bir merkez olmuştur. Evvelâ İbn Asâkir, sonra oğlu Kasım (Ö.600/1203) ve daha sonra da Asâkir ailesinden muhaddislerin görev yapması, önemini arttırmıştır. Hicrî VI. ve VII. asırlarda büyük âlimlerin bir çoğu buradan mezun olmuştur-86.

İbn Cübeyr Dımaşk'a geldiğinde (0.580/1184) Dâru'l-hadîs en-Nûriyye'de iki ay müddetle kaldı287. O zaman binası daha henüz yeni idi288.

Üzülerek söylemek gerekirse, İbn Cübeyr bu zaman zarfında, Dımaşk'la ilgili bir çok hadise ve müesseseden haberler verirken, ne Dâru'l-hadîs en-Nûriyye'den, ne talebelerinden ve şeyhlerinden, ne de okutulan kitap ve derslerden bahsetmektedir.

İbn Cübeyr'den sonra, bu Dâru'l-hadîsten bahsedenler bunlara hiç temas etmediler. Biz de orada neler yapıldı, hangi dönemleri yaşadı, hangi işler için neler vakfedildi bilemiyoruz. Bildiğimiz sadece Nuaymî'nin yazdıklarıdır ki Esedî'nin Kevâkib'inden alınmıştır289.

Günümüzde Dâru'l-hadîs en-Nûriyye, bilhassa 1893 yangınından sonra, kapısı, avlusu ve bir kaç odanın dışında tamamen harap vaziyettedir290.

Yanında yıkılmış, zemininden ve mihrap yerindan başka bir şey kalmamış mescidinin kalıntıları vardır291.

Suriye Eski Eserler Müdürlüğü ve Vakıflar Bakanlığının işbirliği ile tamir edildiği söyleniyorsa da292 hususî müşahedelerimiz durumun böyle olmadığını göstermiştir.

Bugün Dâru'l-hadîs en-Nûriyye kendi haline terkedilmiş gibidir. Hatîb Sülâlesinden bazı kimselerin ilgisi293 de kâfî düzeyde değildir.

Bu müessesenin önemli bir ticaret merkezinde bulunuyor olması, kişide diğer medreselerde sıkça rastlanan işgal edilip tamamen ortadan kaldırılacağı hissini uyandırmaktadır294.

Dipnotlar:

257 İbn Asâkir, Târîh, 1,4 (Muhakkikin mukaddisemesi); İbn Asâkir, Meclisân.s.17 (Muhakkikin mukaddisemesi); İbnü'l-Esîr, et-Târihu'l-bâhir,s.l72; Ebû Şânıe,Ravzateyn,I,23; Nuaymî, Dâris,I,99-100; Bedrân.Miinâdeme,s.58-59; Yusuf b. Abdilhâdî.Simâru'l mekâsid, s.125; Elisseeff," Les Monuments De Nur Ad-Din", Bu1Ietin,s.25,1949-I951; Kürd Ali, Hıtat,IV,73; Tılas."Dâru*!-Hadîs en Nûriyye>,,el-Muktedaf,c.l04,s.l32,Kahire 1944; Edîb el Hısnî. Miintehabât,s.941; Beşşâr Ma'ruf, İbn Asâkir fî Bağdâd", İbn Asâkir,s.66. A.N.Abfı, el-Medrese fi'Limfırîiti'LEyyûbiyye, Mecelletü'LHavliyyîu", c.24. s.79, Dımaşk 1974; Ulebî, Hıtat, s.90.

258 Bedrân,a.g.e.,s.58.

259 Bkz.İbnü'L Esîr,et-Târihu'l-bâlıir,s.l72.

260 Es 'ad Tılas,a.g.e.„s. 132+133.

261 Ulebî,a.g.e.,s.90.

262 Yusuf b. Abdilhâdî,a.g.e.,s.215; Edîb eLHısnî,a.g.e.,s.941; Elisseeff, a.g.e., s.25; Beşir Zühdî, Dımaşk, s.25; Müneccid,Muhattat Dımaşk,nr.48.

263 UIebî,a.g.e.,s.90.

264 A.N.Abu,a.g.m., s.79.

265 Elisseeff, "Les Momıments De Nur Ad-Din",BuIIetin,s.25 (19494951).

266 Sauvaget, el Âsâru't-târîhiyye. s.69; A.N. Abu, "el Medrese fî'l-imârâti'l-Eyyûbiyyen", Mecelletü'l-Havliyyât, c.24s.79, Dımaşk 1974.

267 Edîb el-Hüsnî, Miintelıabât,s.941.

268 Bkz.Kiird Ali,Hıtıt,IV,73.

269 Bkz.Kiird Ali,a.g.e.,IV,74.

270 Bkz.Kiird Ali.a.g.e.,IV,95.

271 Ulebî,Hıtat.s.93.

272 Tılas/'Dâru'l Hadîs en Nfııiyye",el-Mııktedaf,c.l04,s.I35 136,Kalıiıe 1944. (Sauvaget'ten naklen), plânı için bkz. Ek II, plan I.

273 Tılas,a.g.e.,s.l3(>; A.N. Abu, a.g.e.,79.

274 Bedrân, Miinâdeme, s.58; Tdas. "Dâru'I-Hadîs en-Nfiriyye". el Muktedaf.c.I04, s.l36,Kahire 1944.

275 Beşir Zühdî,Dimaşk,s.25.

276 Tı1as,a.g.e.,s.l38.

277 Tılas,a.g.e.,s.l37.

278 Elisseeff, "Les Monuments De Nur Ad-Din'Bulletin.s.25 (1949-1951).

Adres :
Web :
Otel Tekstili antalya escort sakarya escort mersin escort gaziantep escort diyarbakir escort manisa escort bursa escort kayseri escort tekirdağ escort ankara escort adana escort ad?yaman escort afyon escort> ağrı escort ayd?n escort balıkesir escort çanakkale escort çorum escort denizli escort elaz?? escort erzurum escort eskişehir escort hatay escort istanbul escort izmir escort kocaeli escort konya escort kütahya escort malatya escort mardin escort muğla escort ordu escort samsun escort sivas escort tokat escort trabzon escort urfa escort van escort zonguldak escort batman escort şırnak escort osmaniye escort giresun escort ?sparta escort aksaray escort yozgat escort edirne escort düzce escort kastamonu escort uşak escort niğde escort rize escort amasya escort bolu escort alanya escort buca escort bornova escort izmit escort gebze escort fethiye escort bodrum escort manavgat escort alsancak escort kızılay escort eryaman escort sincan escort çorlu escort adana escort