Dekaikul Hakaik

Fars­ça kadar Arapça'ya da vâkıf olduğu anlaşılan Ahmed-i Rûmî'nin Farsça eserle­rinin başında Dekâ'iku'l-hakâ 'ik ad­lı kitabı gelmektedir. Bu ad mevcut el yazmalarının çoğunda burada kaydedil­diği gibi ise de bazılarında Hakâ'iku'd-dekâ'ik ve Hakâ'ik ve Deka'ik biçi­minde geçmektedir.

Ancak kitabın ter­tip ve muhtevasına bakıldığında bu son ad daha doğru gibi görünmektedir.

Sek­sen fasıldan ibaret olan eserde her fas­lın başında yer alan âyet ve hadislerin "hakâik", bunları açıklamak üzere anla­tılan fıkralarla Mesnevi ve Dîvân-ı Kebir'den alınmış parçaların da "dekâik" diye adlandırıldığı ve eserin adının bu­radan geldiği kabul edilebilir.

Müellif eserin önsözünde, Allah'a hamd ve Peygamber'e salât ve selâmdan sonra Mevlânâ'nın soyunu baba tarafından Hz. Ebû Bekir'e, anne tarafından da ünlü sûfî İbrahim Edhem'e bağlar.

Etrafın-dakilerin kendileri için âhirette kurtul­ma vesilesi olur ümidiyle bir kitap yaz­masını istediklerini anlatır.

Eserde her fasıl bir âyet veya hadisle başlar. Mes­nevi ve Dîvân-ı Kebîrden parçalar nak­ledildikten sonra konu ile ilgili dinî ve ahlâkî nitelikte fıkralar anlatılır.

Bazı yazarlarca (meselâ Fürûzanfer) Meşnevinin şerhi olarak tanıtılan bu eserin böyle bir niteliği yoktur.

Kitabın Türki­ye ve dünya kütüphanelerinde çok sayı­da yazmaları vardır.

Türkiye'deki başlıca yazmaları şunlardır:

Millet Kütüphane­si, Ali Emîrî, Farsça Eserler, nr. 978:

Sü-leymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmud Efendi, nr. 2248 (istinsahı 924);

Şehid Ali Paşa. nr. 1349: İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, FY, nr. 942;

Mevlânâ Mü­zesi, nr. 2102, 2103

(dünya kütüphanelerindeki diğer yazmaları için bk. Alphons C. M. Hamer, Studia Iranica, III, 248-249).