Hit (4827) K-1198

el Muhtasar

Yazar Adı : Kuduri, Ebul Huseyn Ahmed b. Ebu Bekr Muhammed b. Ahmed İlim Dalı : Fıkıh
Kitap Dili : Arabça Kitap Tipi :
Konusu : Sitedeki Kayıt Türleri :
Ekleyen : /2014-08-07 Güncelleyen : Fıkıh Dersleri/2014-08-07

el Muhtasar
Kudûrî’nin (ö. 428/1031) Hanefi fıkhına dair eseri.

Hanefî mezhebinde en çok temel metinlerden biridir. Mâliki literatüründe Halîl b. İshak el-Cündî’nin el muhtasarı için olduğu gibi Hanefî literatüründede de “el-kitâb” dendiği zaman Kuduri’nin bu eseri kastedilir.
Yaklaşık 12.000 meseleyi içerdiği söyle­nen el-Muhtasar diğer klasik fıkıh eserlerinde olduğu gibi kitap ve bab sistemine göre düzenlenmiştir.
Bi­rinci kitap taharet, son kitap ferâiz olup genellikle taharet, namaz, oruç, zekât, hac, alışveriş, boşama, cinayetler ve dava gibi geniş muhtevalı konular çeşitli alt başlıklara (bab) ayrılmış, diğer bölümler ise “kitab” başlığı altında işlenmiştir. Mü­ellif küçük bir risale yazmak amacıyla başladığı eserin ‘büyü’ bölümünü biraz uzatmış, rehin bölümünden itibaren orta bir seviye tutturmuştur; bu sebeple bazı konuların kısa, bazılarının genişçe işlen­diği görülür.

Özlü muhtevası dolayısıyla eserde Kur’an ve Sünnetten delillere çok az yer ve­rilmiş, Hanefî mezhebi dışındaki mezhep­lerin görüşlerine temas edilmemiştir.
Mez­hep imamları arasındaki hiyerarşi gözeti­lerek Ebû Hanîfe’nin veya onun bulundu­ğu tarafın görüşleri birinci sırada ele alın­mış, daha sonra Ebû Yûsuf ve Muhammed b. Hasan’ın ittifak ettiği hususlar, Ebû Yûsuf’un tek başına kaldığı ve Muhammed b. Hasan’ın tek başına savundu­ğu görüşler zikredilmiştir.

Kudûrî, el-Muhtasar yazarken yarar­landığı kaynaklar hakkında bilgi verme­mekle birlikte yapılan karşılaştırmalardan eserde hem muhteva hem sistem bakı­mından Ebû Ca’fer et-Tahâvî’nin el-Muhtasar’ından büyük ölçüde istifade edildi­ği anlaşılmaktadır; hatta Kudûrî’nin bu eserinin Tahâvî’nin el-Muhtasar’ının bir özeti olduğu söylenebilir.

el-Muhtasar düzenli sistematiği, zen­gin muhtevası ve sade üslubuyla Hanefî fıkıh tarihinde hem ders kitabı hem te­mel başvuru kaynağı olarak şöhret kazan­mıştır.
Alâeddin es-Semerkandî, Tuhfetü’l-fukaha adlı eserini yazarken Kudû­rî’nin kitabını esas aldığı, hatta onu şerhe giriştiği gibi Burhâneddin el-Mergînânî, Hanefî mezhebi­nin temel kitaplarından olan el-Hidâye’sini büyük ölçüde Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî’nin el-Câmi’u’s-Sağir ile el-Muhtasar’dan, Muzafferrüddin İbnü’s-Sââtî de Mecma’u’l-bahreyn’i el-Muhta­sar ile Ebû Hafs en-Nesefî’nin el-Manzûmetü’n-Nesefiyye’sinden yararlanarak yazmıştır.
Osmanlı medreselerinde ders kitabı olarak okutulan İbrahim el-Halebî’nin Mülteka’l-Ebhur'unun ana kaynakla­rından biri de Kudûrinin bu eseridir.
el-Muhtasar’ın birçok şerh ve ta’lik ile günü­müze ulaşması da Hanefî mezhebi kay­nakları arasındaki yerini göstermektedir. Eser birçok defa basılmıştır.

Şerhleri,

l. Ebû Bekir el-Haddâd, es-Si-râcü’l-vehhâc.
Birgivî’nin muteber sayıl­mayan zayıf kitaplardan biri olduğunu söy­lediği eseri bizzat Haddâd el-Cevheretü’n-neyyire adıyla kısaltmış Ahmed b. Muhammed b. İkbal de el-Bahrü’z-zâhir ismiyle tecrid ve ihtisar etmiştir.
2. Abdülganî b. Tâlib el-Meydâ-nî, el-Lübâb fî şerhi’l-Kitâb. En tanın­mış şerhidir.
3. Muhammed Âşık İlâhî el-Berenî, et-Teshîlü’z-zarûrî li-mesâili’l-Kudûrî .
Kitap soru-cevap şeklinde düzenlenirken el-Muhtasar’ın sistematiğinde küçük değişiklik­ler yapılmış ve eserde bulunmayan bazı başlıklar ilâve edilmiştir.
4. Câruilah ez-Zemahşeri, Şerhu Muhtasarı’l-Kudûrî.
5. Habbâzî, Şerhu Muhtasari’l-Kudûrî
6. Ebû Nasr Ahmed b. Mu­hammed el-Akta’ el-Bağdâdî, Şerhu Muhtaşari’l-Kudûrî.
İbn Kutluboğa, eserdeki garîb hadisleri Şerhu ğarîbi’l-ehâdîsi’l-mezkûre fi Şerhi Muhtasarıl-Kudûrî li’l-Akta adıyla şerhetmiştir.
7. Hâherzâde, Şerhu Muhtaşari’l-Kudûrî.
Eser Fevâ’idü’l-Kudûrî Şerhu müşkilâti’l-Kudûrî ve Hallü müşkilâti’l-Kudûrî adıyla da anılır. Süley­maniye Kütüphanesindeki Müşkilâtü Kudûrî isimli eser de bu şerhin muhtasarı niteli­ğindedir.
8. Muhammed b. Ahmed el-İsbîcâbî, Zâdü’l-fukahâ.
9. Muhtar b. Mahmûd ez-Zâhidî, el-Müctebâ Şerhu Muhtasari’l-Kudûrî.
10. Hüsâmeddin Ali b. Ahmed el-Mekkî er-Râzî, Hulâsatü’d-delâ’il fî tenkîhi’l-mesâ’il.
Tâceddin İbnü’t-Türkmânî,
bu şerh için anlaşılması zor olan konu­larla İhmal edilen bazı meseleler ve hadis­lerinin tahrîci hakkında üç ta’likat yazmış­tır.
Bu şerhin hadislerini et-Turuk ve’l-vesâ’il ilâ marifeti ehâdîsi Hulâsati’d-delâil adlı eserinde tahrîc eden Abdülkâdir el-Kureşî, Hulasatü’d-delail i ay­rıca şerhettiği gibi burada ve el-Hidâye’de adları geçen âlimleri kısaca tanıttı­ğı bir eser de kaleme almıştır. Hüsâmed­din Ali b. Ahmed er-Râzî, Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî’nin el-Câmiu’s-sağîr ve Tahâvî’nin el-Muhtasar’ gibi bazı te­mel metinlerde bulunup da Kudûrî’nin muhtasanndaki hükümlere uymayan me­seleleri Tekmiletü’l-Kudûri adlı eserinde toplamış, bunu Hulâsatü’d-delâil’in sis­tematiğine uygun şekilde düzenlemiş ve daha sonra bu tekmileyi de şerhetmiştir.
11. Yûsuf b. Ömer es-Sûfî el-Bezzâr Câmiu’l-muzmerât ve’l-müşkilât.
Bu şerhin başında fıkıh ilminin fazileti, fıkıh âlimleri, fetva vermenin şartlan, fetvanın âdabı, İctihad ve taklid gibi konulara dair bir bölüm bulunmak­tadır.
12. Muhammed b. Yûsuf es-Se­merkandî, el-Fıkhü’n-nâfi.
13. Ebü’l-Meâlî Abdürrab b. Mansûr el-Gaznevî, Mültemesü’l-ihvân.
14. Ebû Abdullah Reşîdüddin Mahmûd b. Ramazan er-Rûmî, el-Yenâbi fî marifeti’l-usûl ve’t-tefâri.
15. İbn Kutluboğa, Taşhîhu’l-Kudûri
Şaban 868 (24 Nisan 1464) tarihli müellif çekmiştir bulunan eser, kütüphane kayıt­larında et-Tercîh ve’t-tenkih Cale’l-Kudûri et-Tercîfy ve’t-tashîh ale’l-Kudûri Tashîhu Muhtasari’l-Kudûrî, Şerhu müşkilâti’l-Kudûrî ve Haşiye ‘ala Muhtasari’l-Kudûri adıyla da geçmek­tedir.
Şevket Kerâsnîş’in Medine el-Câmiatü’l-İslâmiyye’de yüksek lisans tezi olarak neşre hazırladığı eser Ebû Muhammed Şerif Mağribîzâde tarafından Türkçe’ye çevrilmiştir.
16. Abdürrahim b. Ali el-Âmidî, el-Mühimmü’z-zarûrî.
17. Ebû Ya’küb Yûsuf b. Fazl el-Erzincânî, Şerhu’l-Kudûrî.
18. Abdullah b. Hüseyin b. Hasan b. Hâmid, hadâ’iku’l-’uyûnfi Şerhi Muhtasari’l-Kudûrî.
19. Bedreddin Ah-med b. Muhammed er-Râzî. Şerhu Muhtasari’l-fi Müşkilâti’l Kudûrî.
20. İlyâs b. Ali, Şerhu Muhtasari’l-Kudûrî
21. Ömer b. Dânişmend, Şerhu Muhtasari’l-Kudûrî.
22. Bostanzâde, Şer­hu Muhtasari’l-Kudûrî.
23. Cemâleddin Mutahhar b. Hüseyin el-Yezdî, el-Lübâb Şerh Muhtasari’l-Kudûrî.

Kaynaklarda ayrıca el-Muhtasar’a İbnü’l-Muhaddis er-Res’anî, İsmail b. Hüse­yin el-Beyhaki, Muhammed b. Resul el-Mûkânî, Muhammed b. Abdullah eş-Şibli, Ebû İshak İbrahim b. Abdülkerîm el-Mevsılî, Muhammed Şah b. Muhammed Ebü’l-Abbas Muhammed b. Ahmed el-Mahbûbî, Nasır b. Hüseyin el-Alevî el-Bestî, Nasr b. Muhammed el-Huttelî, İbn Vehbân gibi müelliflerin şerh ve haşiye yazdıkları belirtilmektedir.

Şâfıî fakihi Abdürrahim b. Muhammed el-Mevsılî. Zahîrüddin Muhammed b. Ömer en-Nevcâbâzî, müfessir ve edip Münşî el-Muhtasarı ihtisar etmiş, Ebü’l-Muzaffer Muhammed b. Es’ad el-Hakîmî ile Ebû Bekir b, Ali el-Amilî de eseri naz-Tercümeleri. el-Muhtaşar’ı Ch. Solvet Fransızca’ya Rosenmüller cihadla ilgili kısmını Latince’ye G. N. Bous-quet – L. Bercrıer muamelâta dair bir bö­lümünü Fransızca’ya Georg Helmsdörfer, nikâhla ilgili kısmını Des Abul Hasarı Ahmed ben Moham-med el Koduri aus Bagdad moslemi-lisches Eherecht nach hanefitischen Grundschriften herausgegeben adıyla Almanca’ya tercüme etmiştir.

Eserin Türkçe’ye ilk çevirisinin ne zaman yapıldığı tesbit edilememiştir. Londra’da School of Oriental and African Studies’in öğretim üyelerinden Mr. Mundy’nin özel kitaplığında kayıtlı (nr, 89) Türkçe Kudûrî çevirisinin baş tarafı eksik olup 888 (1483) yılında istinsah edilmiştir.
Eser, Türkler’in edebî yazı dilinden İslâm sonrası Oğuz ya­zı diline geçiş aşamasında yazılmış bir ki­tap olarak nitelenmektedir.
Ayrıca Bursa Eski Yazma ve Basma Eserler Kütüphanesi’nde müellifi belli olmayan, 949′da (1542) istinsah edilmiş Tercüme-i Kudû­rî adlı bir eser bulunmaktadır.

el-Muhtasar’ın Türkçe çevirileri :

1. Muhammed Emin Fehim Paşa, Tercüme-i Kudûrî. Azîziyye adıyla meşhur olan ter­cümede eserin metni kelime veya cümle­ler halinde parantez içerisinde yazılmış, arkasından Türkçe’si verilmiştir,
2. Hüseyin Hüsnü, Sual ve Cevaplı Kudûrî Şerîf Tercümesi.
Eserin ta­haretten hacca kadar olan bölümleri mad­deler haline getirilerek tercüme edilmiştir.
3. İsmail Müfîd Efendi, Tercüme-i Muhtasar-i Kudûrî.
4. Muzaf­fer Ozak, Kudûrî-i Şerif Tercümesi: Sualli-Cevaplı.
5. Süleyman Fahri, Kudûrî Metin ve Tercümesi.
6. Ali Arslan, Kudûrî Metni Tercemesi.
7. Seyyid Fahreddin, Kudûrî Tercümesi.

...
Otel Tekstili antalya escort sakarya escort mersin escort gaziantep escort diyarbakir escort manisa escort bursa escort kayseri escort tekirdağ escort ankara escort adana escort ad?yaman escort afyon escort> ağrı escort ayd?n escort balıkesir escort çanakkale escort çorum escort denizli escort elaz?? escort erzurum escort eskişehir escort hatay escort istanbul escort izmir escort kocaeli escort konya escort kütahya escort malatya escort mardin escort muğla escort ordu escort samsun escort sivas escort tokat escort trabzon escort urfa escort van escort zonguldak escort batman escort şırnak escort osmaniye escort giresun escort ?sparta escort aksaray escort yozgat escort edirne escort düzce escort kastamonu escort uşak escort niğde escort rize escort amasya escort bolu escort alanya escort buca escort bornova escort izmit escort gebze escort fethiye escort bodrum escort manavgat escort alsancak escort kızılay escort eryaman escort sincan escort çorlu escort adana escort