| İlim Dalı : Fıkıh | Konusu : |
| Soruyu Soran : | Cevaplayan : Önder Nar |
| Cevaplayanın Mezhebi: | |
| Ekleyen : /2009-03-15 | Güncelleyen : /0000-00-00 |
Soru: Gurupta bir soruya cevap verirken şöyle demişsiniz: Maliki ve Şafii mezhepleri birer şahsın fetvalarından oluşur. Hanbeli mezhebi zaten mezhep sayılmaz.
Bunu açıklarmısınız? Hanebli hak mezhep değilmi?
el Cevab:
İlgili yazıda esasen bu sorunuzun cevabı var.
Ahmed b. Hanbel bir muhaddisti. Fetva ehliyetinde olmasına rağmen fetva vermez fetva vermekten teverri ederdi. Bir ilim adamının fetva vermesi için kendi dönemindeki ilim altyapısı çerçevesinde 500.000 rivayeti aşan hadis nakil mirasının farkında olmasını şart koşuyordu. Bu sevide bir birikimi olmayanların fetva vermeleri caiz olmaz diyordu.
Ahmed b Hanbel fetva vermediği gibi fetva verenleri titiz olmamakla da eleştirmiştir.
Ahmed b Hanbel hadis sahih olursa mezhebim o dur, diye bir laf söyleyip bu çerçevede kendine özgü bir fıkıh ekolu kurmuştur. Buna günümüzdeki takipçileri Fıkhu'l Hadis diyorlar.
Bu metod hadis öğrenip hadis kritiği için gerekli olan rical, tabakat, cerh tadil, isnad, mustalah ve hadislerin Allah Resulüne kadar kesintisiz isnad edildiği hadis senedine sahip olmak esasları üzerine kurulmuştur.
Kendilerine ehli hadis ismi de veren bu metodu benimseyenler, Kuranın yanı sıra sünnet metinlerini inceleyip sünnet naslarından en güçlü olduğunu düşündükleri metni esas alıyor ve hadis metnini fetva olarak veriyorlar.
Bu anlayış sadece Hanbeli mezhebinden bir grubun sahiplendiği bir yöntemdir.
----
Ehli Sünnetin genelinin metodu ise şudur.
Fetva ehliyeti kitap ile ilgili ilimler, sünnet ile ilgili ilimler ve usulle ilgili ilimlerde birikim ve deneyim elde edildikten sonra kazanılır.
Fakih aynı zamanda bir muhaddistir. Aynı zamanda müfessir, lügatçidir. Fetva vereceği konularda diğer İslami ilimler disiplinlerindeki nakilleri de bilmelidir. Bu fakihe müctehid ismi de verilir.
İlk dönemlerden sonraki dönemdeki fakih ise; genelde bir mezhep deki verilmiş fetvaları delilleriyle birlikte okumuş olan ilim adamıdır. Hanefi ise Hanefi mezhebinin müctehidlerinin fetvalarını doğru şekilde okuyup nakleder, Şafi ise aynı şekilde... 4 mezhebin fıkhını okuduysa hepsinin fetvalarını delilleriyle birlikte doğru şekilde okumuş ve nakledebilecek durumdadır.
(İslam alimlerinin neden 4 mezhep fetvalarından birisine bağlı kaldıkları ve kalmayı tavsiye ettikleri konusu daha önce açıklanmıştı. Onu okumalısınız.)
Bir Mezhebe Bağlanmak Ve O Mezhebin Fetvalarına Bağlı Kalarak Dini Hayatını Düzenlemek Fetvasının Dayanağı İctihaddır, Dört Mezhep Haksa Ben Niye Birine Uymak Zorundayım, İctihad Nerelerde Yapılır, İctihad Nedir
Hanbeli mezhebi ehli hadisten bir şahıs olan Ahmed b. Hanbel’in hakkında hadis olan konularda soru sorulduğunda okuduğu hadislerden oluşana bir vera sahibi muhaddisin mezhebiydi. Hicri 1. asırdan itibaren fıkıh ilminin gündemine giren çok sayıda konuda fetvası bilinçli bir tercih olarak yoktu. Buna nazaran Hanbeli mezhebi bir fıkhi mezheb sayılmamıştı.
Ama fetva ehliyetine altyapı itibarıyla sahip bir ilim adamının öğrencilerinin kümelendiği bir mezhep görünümü de vardı.
Zamanla bu öğrencilerin arasından çıkan İbn Kudame verdiği fetvalarla ve derlediği Ahmed b. Hanbel fetvalarıyla Ahmed b. Hanbelin öğrenci grubunun hadis ehli niteliğini Fıkhi mezhep haline getirdi. O tarihten sonra da diğer mezheplerle birlikte Hanbeli fıkhı ve mezhebinden bahsedilmeye başlandı.
İlk Hanbeli usulü fıkıh eseri (derli toplu bir usul eseri olması boyutuyla ) Ravdatu'n Nazır ve Cünnetu'l Munazırdır. Eser diğer mezheplerin usul kitaplarının özeti gibidir.
