Hamevî, Ahmed b. Muhammed

Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed el-Hasenî (el-Hüseynî) el-Hamevî el-Mısrî (ö. 1098/1687)

Hanefî fakihi.

Hayatı hakkında yeterli bilgi yoktur. Hama asıllı olduğu için Hamevî, Mısır’da yetiştiği için Mısrî nisbeleriyle anılır. Kahire’de Nûreddin el-Uchûrî, İbn Allân,Şehâbeddin el-Hafâcî, Muhammed b. Ahmed eş-Şevberî, Hasan b. Ammâr eş-Şürünbülâlî, Mansûr b. Abdürrezzâk et-Tûhî, Halîl b. İbrâhim el-Lekanî ve Nûreddin eş-Şebrâmellisî gibi âlimlerden ilim tahsil etti. Özellikle Hanefî fıkhında derinleşti; Kahire’de Süleymaniye ve Hüseyniye medreselerinde ders verdi. Yetiştirdiği talebeler arasında İbnü’s-Semmân ed-Dımaşkī, İbrâhim b. Abdurrahman b. Ali ve Muhammed b. Velî el-Hafîd gibi âlimler bulunmaktadır.

Eserleri
1. Gamzü ‘uyûni’l-besâ’ir ‘alâ mehâsini’l-Eşbâh ve’n-nezâ’ir
İbn Nüceym’in el-Eşbâh ve’n-nezâ’ir adlı eserinin en meşhur şerhidir. 1097 (1686) yılında tamamlanan ve müellif hattı nüshası Süleymaniye Kütüphanesi’nde bulunan eser (Şehid Ali Paşa, nr. 742) basılmıştır (Leknev 1284, 1294, 1317; I-II, İstanbul 1290 [İbn Ganim el-Makdisî ve Hayreddin er-Remlî’nin el-Eşbâh şerhleri ve İbn Nüceym’in Resâ’il’i ile birlikte]; I-IV, Beyrut 1405/1985).

2. Dürerü’l-’ibârât ve gurerü’l-işârât fî tahkīki me’âni’l-isti’ârât
1070’te (1660) tamamlanan eser İbrâhim Abdülhamîd et-Telbî tarafından yayımlanmıştır (Kahire 1407/1987).

3. en-Nefehâtü’l-miskiyye fî sınâ’ati’l-fürûsiyye (nşr. Abdüssettâr Karagulî, Bağdat 1369/1950).

4. Keşfü’r-remz ‘an beyâni (habâye)’l-Kenz (Süleymaniye Ktp., Şehid Ali Paşa, nr. 928-929; Reîsülküttâb Mustafa Efendi, nr. 351-352; Çorlulu Ali Paşa, nr. 192-193).
Molla Miskîn’in, Ebü’l-Berekât en-Nesefî’nin eseri Kenzü’d-deka’ik’e yaptığı şerhin hâşiyesidir.

5. Tezhîbü’s-sahîfe bi-nusreti’l-İmâm Ebî Hanîfe (Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 3631; Pertev Paşa, nr. 621).

6. Hâşiye ‘ale’d-Dürer ve’l-Gurer (Mektebetü’l-Ezher, nr. 2421).
Molla Hüsrev’in meşhur eseri üzerine yazılmış bir hâşiyedir.

7. Nefehâtü’l-kurb ve’l-ittisâl bi-isbâti’t-tasarruf li-evliyâ’illâhi ve’l-kerâmeti ba’de’l-intikal (diğer bazı âlimlere ait risâlelerle birlikte bir mecmua içinde, Kahire 1318, 1319).

8. ed-Dürerü’s-semîne fî hükmi’s-salât fi’s-sefîne (Süleymaniye Ktp., Reîsülküttâb Mustafa Efendi, nr. 1147; Esad Efendi, nr. 3631; Pertev Paşa, nr. 624). Abdullah el-Cebûrî tarafından önce Mecelletü Külliyyeti’d-dirâsâti’l-İslâmiyye’de (bk. bibl.), daha sonra Resâ’il fi’l-fıkh ve’l-luga içinde (Beyrut 1982, s. 93-101) neşredilmiştir.

Bu eserlerden başka yazma mecmualar içinde Hamevî’ye ait muhtelif hacimlerde risâleler yer almaktadır.
Bunlardan bazıları şöyle sıralanabilir:
‘Ukudü’l-hisân fî kavâ’idi mezhebi’n-Nu’mân (Süleymaniye Ktp., Bağdatlı Vehbi Efendi, nr. 362),
ed-Dürrü’l-ferîd fî beyâni hükmi’t-taklîd,
İthâfü erbâbi’d-dirâye bi-fethi’l-hidâye,
Risâle müte’allika bi-ta’addüdi’l-kuđât fi’l-beldeti’l-vâhide,
el-Kavlü’l-belîg fî hükmi’t-teblîg, Âdâbü’l-bahs,
ed-Dürrü’l-manzûm fî fażli’r-rûm,
ed-Dürrü’n-nefîs fî beyâni nesebi’l-İmâm Muhammed b. İdrîs,
Ta’lîku’l-kalâ’id ‘alâ manzûmeti’l-’aka’id,
İthâfü’l-ezkiyâ’ bi-tahkīki ‘ismeti’l-enbiyâ’ (Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 3631; Pertev Paşa, nr. 624; Reîsülküttâb Mustafa Efendi, nr. 1147; Hamevî’nin eserleri ve yazma nüshaları için ayrıca bk. Hediyyetü’l-’ârifîn, I, 164-165; Brockelmann, GAL, II, 409-410, Suppl., II, 433; Hamevî, nâşirin mukaddimesi, s. 12-16).