Buhârî, Zahîrüddin

Zahîrüddîn Ebû Bekr Muhammed b. Ahmed b. Ömer (ö. 619/1222)

Hanefî fakihi.

Hayatı hakkında yeterli bilgi yoktur. Babasından ve devrin önde gelen diğer âlimlerinden ders okudu. Yetiştirdiği talebeler arasında tanınmış âlimlerden Mecdüddin el-Üsrûşenî bulunmaktadır. Buhara’da kadılık ve muhtesiblik yaptı. 5 Muharrem 619’da (19 Şubat 1222) vefat etti.

Eserleri:

1. el-Fetâva’z-Zahîriyye.

Zaman içinde ortaya çıkan (nevâzil ve vâkıât) fıkhî konulara dair fetvaların toplandığı bir eserdir. Bedreddin el-Aynî (ö. 855/1451), bu fetvalardan çok gerekli olanları seçerek el-Mesâ’ilü’l-Bedriyyetü’l-münteħabe mine’l-Fetâva’z-Zahîriyye adlı eserini meydana getirmiştir. el-Fetâva’z-Zahîriyye’nin Süleymaniye Kütüphanesi’nin çeşitli bölümlerinde on sekiz kadar yazma nüshası vardır (meselâ bk. Fâtih, nr. 2379, 2380, 2381; Mahmud Paşa, nr. 253, 254; Süleymaniye, nr. 661, 662; ayrıca bk. Brockelmann, GAL,I, 472; Suppl., I, 652).

2. el-Fevâ’idü’z-Zahîriyye.

Sadrüşşehîd Hüsâmeddin Ömer b. Abdülazîz’in el-Câmi’u’s-sagir şerhinde kapalı ve izaha muhtaç görülen yerleri açıklamak üzere kaleme alınmış bir eserdir (Süleymaniye Ktp., Hekimoğlu, nr. 423, 424; Damad İbrâhim Paşa, nr. 711). Bu kitap Zahîrüddin lakabı ile anılan başka kişilere de nisbet edilmiştir (bk. Leknevî, s. 122), ancak müellifin mukaddimede adını açıkça zikretmesi böyle bir ihtimale imkân vermemektedir.