Bihârî

Muhibbullah b. Abdişşekûr el-Bihârî (ö. 1119/1707)

Hindistanlı Hanefî fakihi.

Hindistan’ın Bihâr eyaleti sınırları içinde bulunan Muhib Alipûr’a bağlı Kerâ köyünde doğdu. Babası Hz. Osman, annesi Hz. Ebû Bekir’in soyundan gelmektedir. Kutbüddin b. Abdülhalim es-Sihâlevî ve Kutbüddin el-Hüseynî eş-Şemsâbâdî gibi hocalardan ders aldı. Hanefî fıkhı ve mantık sahalarında üne kavuştu. Dekken’de görüştüğü ve üzerinde büyük bir tesir bıraktığı Evrengzîb tarafından önce Leknev, ardından Haydarâbâd kadılığına tayin edildi (1097/1685-86). Daha sonra kadılık görevinden alınıp Şah Âlem’in oğlu şehzade Refîu’l-kadr’in hocalığı ile görevlendirildi. Kâbil’e vali olarak tayin edilen Şah Âlem Bihârî’yi de yanında götürdü (1109/1697-98). Babası Evrengzîb’in ölümü üzerine Dekken’e dönen Şah Âlem, Fâzıl Han unvanını verdiği Bihârî’yi Hindistan başkadısı tayin etti (1118/1706-1707). Ancak Bihârî göreve başladıktan birkaç ay sonra vefat etti.

Eserleri.

1. Müsellemü’s-sübût

Hanefî usûl-i fıkhına dair bir eser olup 1109’da (1697-98) kaleme alınmıştır (Leknev 1263; Aligarh 1297; Aymara 1297; Delhi 1311; Kahire 1322, 1326).

2. Süllemü’l-’ulûm

Mantıkla ilgili bir eserdir (Leknev 1290; Delhi 1322; Kazan 1906). Muhammed Mübârek b. Muhammed Dâim Edhemî Fârûkī’nin el-Münhiyye (Leknev 1265; Kanpûr 1298, 1309; Delhi 1300; Kazan 1887; Lahor 1309), Muhammed Mübîn el-Leknevî’nin Mir’âtü’ş-şürûh (Leknev 1288, 1300, 1322; Kanpûr 1311, 1314), Muhammed Hasan el-Leknevî’nin el-Akvâlü’l-erba’a (Kanpûr 1286; Leknev 1326), Haydar Ali b. Hamdullah’ın Tahrîrât, Muhammed Ali el-Mübârekî el-Kanpûrî’nin Mi’râcü’l-fühûm, Muhammed Abdülbahâ’nın İntâku’l-mefhûm (Delhi 1322) adlı eserleri başta olmak üzere pek çok şerh, hâşiye ve ta‘likatı vardır.

3. Risâle fi’l-mugaletâti’l-’âmmeti’l-vürûd

Abdülhay el-Leknevî’nin Mu’înü’l-ga’isîn adlı şerhiyle birlikte basılmıştır (Hind 1298).

4. el-Cevherü’l-ferd

Atomlarla ilgili bir risâledir (yazmaları için bk. GAL, II, 554; Suppl., II, 624). Bunlardan başka kaynaklarda Risâle fî isbâti enne mezhebe’l-Hanefiyye eb’ad ‘ani’r-re’y min mezhebi’ş-Şâfi’iyye adlı bir eserinden de söz edilmektedir.