Kabaağaçlızade Ahmed Cevat Paşa

Kısaca Ahmet Cevat Paşa veya ailesi, Şakirpaşalar ailesi olarak bilindiğinden Cevat Şakir Paşa şeklinde de anılır.

Osmanlı Devleti'nin 19. yüzyıl kumandan ve sadrazamlarındandır.

1851 yılında İstanbul'da doğdu.

Şûra-yı Askeri üyesi Afyonlu Kabaağaçlızade Mustafa Asım Bey'in oğludur.

İlk öğrenimini Bursa ve İstanbul'da yaptıktan sonra Harbiye'ye girdi.

Cevat Paşa, Harbiye'den 1869’da mezuniyetinden sonra Erkan-ı Harbiye'ye alındı ve buradan da birincilikle mezun oldu.

Kısa zamanda terfi görerek önce kolağası ve o sıralarda yazdığı El-Ma’lûmâtü’l-Kâfiye fî Ahvâl-il-Memâlik-il-Osmâniyye adlı eserini padişaha takdim ile binbaşı oldu.

93 Harbinde Tuna ordusuna gönderilen Cevat Şakir Paşa, önce başkumandan Süleyman Paşa'nın yaverliğinde, sonra kaymakam (yarbay) rütbesiyle Necip Paşa fırkasının Erkân-ı Harbiye reisliğinde (kurmay başkanlığı) bulundu.

27 yaşındayken miralaylığa terfi ederek Peyker Paşa kolordusunun Erkân-ı Harbiye reisliğine getirildi.

Harpten sonra 1878 Berlin Antlaşması hükümlerinin uygulanmasında görevlendirildi.

1884’te Çetine (Karadağ) elçiliğine tayin edilerek rütbesi mirlivalığa (tuğgeneral) yükseltildi.

Burada iki yıl kalan Cevat Şakir Paşa rahatsızlığı sebebiyle Viyana’ya gitmek için izin istedi ise de, İstanbul’a gelmesi emrolundu.

Sultan II. Abdülhamit'in dikkatini çeken ve takdirini kazanan Cevat Şakir Paşa, dönüşünden sonra İstanbul’da Teftiş-i Askeri Komisyonu üyeliğine getirildi.

Girit’teki karışıklıklar üzerine Girit fevkalade kumandanlık ve vali vekilliğine tayin edildi.

Adadaki Müslüman ve Hristiyan ahâliye iyi idaresi ile kendini sevdirerek belli bir uzlaşma ve ahenk ortamı tesis eden Cevat Şakir Paşa hizmetine karşılık 40 yaşında müşirliğe (mareşal) yükseltildi.

1891'de de değerini takdir eden padişah tarafından sadrazamlığa getirildi (1891).

Cevat Şakir Paşa'nın 3 yılı aşkın sadrazamlığı esnasında takip ettiği siyaset dahilde ve hariçte barışın muhafazası oldu.

Sadrazamlığının en önemli konusu Ermeni sorunu olmuştu.

1894'de sadrazamlıktan alınarak Nişantaşı’ndaki evinde ikamete mecbur edildi.

Bu sırada Girit’te yeniden karışıklıkların çıkması üzerine Girit Fırka-i Askerîye kumandanlığına tayin edilerek 1897’de adaya gönderildi.

Girit’te Avrupa devletleri tarafından özel bir yönetim tarzının empoze edileceği anlaşılıp, bu arada da Almanya İmparatoru Kayzer II. Wilhelm'in nun Suriye ve Filistin'e seyahat yapması kesinleşince, Cevat Şakir Paşa Kayzer'in mihmandarlığına getirildi.

Ancak imparatorla görüşmesinden sonra karargahı Şam’da bulunan 5. Ordu Kumandanlığına tayin edildi.

Burada rahatsızlanan Cevat Şakir Paşa, doktorların verdiği raporla İstanbul’a geldi ve 1900’de vefat etti.

Fatih'de Buharalı Emir Ahmet türbesi karşısında inşa edilen özel bir türbede gömülüdür.

24 nüshası yayınlanan Yadigar adlı bir de dergi çıkarmıştır.

Sadrazamlığı esnasında Babıali bahçesinde yaptırdığı kütüphane bugün de Cevat Paşa Kütüphanesi adı ile anılmakta olup, Başbakanlık Osmanlı Arşivleri'nin bir deposudur.

Beş bin ciltlik şahsi kütüphanesini İstanbul Arkeoloji Müzesi'ne bağışlamıştır.

Kardeşi Mehmet Şakir Paşa da önemli devlet hizmetlerinde bulunmuş, ağabeyinin görevden alınarak ev hapsine mahkum edilmesi üzerine uğradığı haksızlığı kınamak için istifa ederek Büyükada'da halen Şakirpaşa Köşkü olarak anılan evine çekilmiştir.

Cevat Şakir Paşa, kardeşi Mehmet Şakir Paşa'nın oğlu olan ve Halikarnas Balıkçısı olarak tanınan Cevat Şakir Kabaağaçlı'nın amcasıdır.

Şakirpaşa ailesi olarak anılagelen aile fertleri arasında özellikle sanat alanlarında ismini duyurmuş pek çok isim yetişmiştir.

Eserleri:

El-Ma’lûmâtü’l-Kâfiye fî Ahvâl-il-Memâlik-il-Osmâniyye

Tarih-i Askeri Osmanî

Sadova Muharebesine Kadar Muhtasar Tarih-i Askerî

Riyaziyenin Mebahis-i Dakikası

Kimyânın Sanayie Tatbiki

Sema

Telefon