Mehmet Alim Efendi

(Kayseri Meb'usu Ulemadan Mehmet Alim)

1861 (1277)'de Kayseri-Bünyan İlçesi'nde doğdu.

Babası Bünyan'ın ileri gelenlerinden Abdülkadir Efendizâde Mehmet Efendi'dir.

İlk ve orta öğrenimini Bünyan'da yaptı.

Daha sonra Kayseri ve Adana Medreselerinde öğrenim görerek Müderrislik icazeti aldı (1).

Öğrenimi sonrasında Kıbrıs'ta Müderris olarak göreve başladı.

Daha sonra Rodos, İzmir, İstanbul ve Sivas Medreselerinde Müderrislik yaptı.

Bu arada vaizlik görevinde de bulundu (2).

İlk günlerinde milli harekâta katıldı.

Sivas'ta Milli Mücadele lehinde verdiği bir vaazdan dolayı Damat Ferit Hükümeti'nin yöneticileri tarafından tutuklanarak İstanbul'a gönderildi.

Orada bir süre Bekir ağa bölüğünde tutuklu kaldı.

Divan-ı Harb-i Örfi'de yargılandı.

Beraatı üzerine serbest bırakıldı (3).

Mehmet Âlim Efendi, serbest kalınca memleketi olan Kayseri'ye geldi.

Buradaki ulusal çalışmalara katıldı.

Kuva-yı Milliye lehindeki vaazlarını sürdürdü.

TBMM'nin I. Dönemi için yapılan seçimlerde seçilerek Kayseri Milletvekili oldu.

23 Nisan 1920'de Meclisin açılışında hazır bulundu.

Mecliste Şer'iye, Evkaf ve İrşad komisyonlarında çalıştı.

İstiklâl Savaşı'nın en kritik dönemlerinde Meclisteki konuşmaları ve Ankara camilerinde verdiği vaazlarla halkın moralinin yükselmesine ve zafere inancının pekiştirilmesine çalıştı (4).

Bu arada Ankara Fetvası'nı "Kayseri Mebusu Ulemadan Mehmet Âlim" unvan ve ismiyle imzaladı (5).

Mehmet Âlim Efendi'nin hizmetlerinden Meclis İrşad Heyeti olarak, Anadolu'ya dağılan heyetlerden birinin başkanı olan Burdur Milletvekili İsmail Suphi Soysallıoğlu şöyle anlatır:

"...Bizim heyet Allaha ısmarladık için Reis Mustafa Kemal'i ziyarete gittik.

Üç kişi idik: Kayseri Meb'usu Âlim Efendi Hazretleri, Dr. Tevfik Rüştü Bey (Atatürk devri Dışişleri Bakanı Sayın Tevfik Rüştü Aras) ve ben.

İki vilayeti nahiyelere kadar dolaşacak, hem hakikatleri anlatacak, hem de mahalli irşat heyetleri kuracaktır.

Yola çıkınca Dr. Tevfik Bey, Hoca Alim Efendi'ye dedi ki:

"Efendi Hazretleri... Siz şimdi kentlerde, köylerde, istiklâl, vatan sevgisi, cihat, meşru devlete bağlılık, kasıtlı telkinler ve menfi propagandalardan uzak kalma gibi zaferimize esas olacak hususları halka anlatacak, dini ve şer'i esasları izah edeceksiniz, misaller de vereceksiniz.

Bunları acaba halkın kolaylıkla anlayacağı, sıkıntısız kavrayacağı basit bir dille yapmanız mümkün değil midir?"

Hoca Alim Efendi, tereddütsüz, fakat biraz da hayret bakışları içinde cevap verdi:

"- Ya ben onlara Arapça mı hitap edeceğim?

Elbette istisnasız hepsinin sıkıntısız anlayacağı dille gerçekleri konuşacağım.

Nasihatin en hayırlısı karşısındakinin kolaylıkla anlayacağıdır sözü, kutsî hadistir.

Biz bu hakikatleri halka mı anlatacağız, yoksa kendimize mi?

Elbette halkın kolaylıkla kavrayacağı dille, en sade ve basit şekilde konuşacağız".

Vazife bölümü yaptık. Açıklayacağımız meseleleri Dr. Tevfik Rüştü Beyle Ben ele alıyorduk.

Hoca Alim Efendi de gayemize uygun telkinleri dini ve şer'i naslarla apaçık dille yerine getiriyordu.

Camiler insan almıyordu. Vazife gördüğümüz yerlerde mahallî tabirleri bile öğreniyorduk.

Doktorla Ben Türk Ocakcı idik. Yaşlı, fakat ruhu genç, düşüncesi ileri, mantığı hakiki bir din bilgininin kudretine sahip Alim Efendi Hoca da, hiç tereddüt göstermeden, büyük bir azim, hatta şevk ve zevkle bize önderlik etti.

En çetin ve kalıplaşmış zannedilen mevzuları halkın diline, duyuşuna, görüşüne göre değerlendirdik.

Lütfen dikkat ediniz, indirdik demiyorum belki yükselttik...

Çünkü kalıptan çıktı, ruha mazhar oldu.

Bütün neticeleri didik didik didikleyen Birinci Büyük Millet Meclisi'nin o kolaylıkla bravo demeyen, güç tatmin edilen takdiri, bizi, aldığımız cidden müsbet neticelerden dolayı yazılı olarak taltif etti.

Öteki heyetlere örnek gösterdi: Çünkü gerçekleri halka anlatabilmeyi, kalıpların üstüne çıkma sayan mübarek bir din bilginine sahiptik" (6).

Mehmet Âlim Efendi, milletvekilliği I. Dönemde sona erince, Bünyan'a döndü.

30 Aralık 1923'te vefat etti. Evli olup on iki çocuk babası idi (7).