Ali Küçük

Begteginliler de denilen Erbil Atabegliği'nin kurucusu.

Begtegin b. Muhammed adlı bir Türk­men beyinin oğlu olup Musul atabeği İmâdeddin Zenginin kumandanlarındandır.

Zengî, Erbil'i ele geçirince burayı Ali Küçük'e iktâ etti (1132)

Uzun yıllar Ebü'l-Heycâ adlı bir Arap ailesinin ida­resi altında bulunan Erbil, Ali Küçük za­manında Türkmenlerin iskân edildiği bir merkez haline geldi.

Ali Küçük, atabeg Zengi nin Bizans ve Haçlılar ile olan mü­cadelesi sırasında Halep müdafaasına katıldı ve onun Dımaşk Atabegliği'ne kar­şı yaptığı seferlerde de görev aldı.

Ata­beg Zengî, 24 Aralık 1144'te Urfa'yı Haç­lı Kontu II. Joscelin'den alınca buranın valiliğine Ali Küçük'ü getirdi ve emrine bir garnizon ile yedi kumandan verdi;

ayrıca ondan Urfa'nın imar edilmesini de istedi.

Ali Küçük Urfa'nın fethinden sonra II. Joscelin'in hâkimiyeti altındaki Bire'nin (Birecik) kuşatılması sırasında Musul'da çıkan isyanın bastırılması ve suçluların cezalandırılması ile görevlen­dirilince süratle Musul'a geldi ve asayişi sağladı.

Bu başarısı üzerine Musul va­liliğine tayin edildi.

Atabeg Zengî 1140 yılında Emîr Kıpçak'ın elinden aldığı Şehrizor'u da Ali Küçük'e iktâ etti.

Zengi, Ca'ber Kalesi'ni kuşatırken Ali Küçük kumandasında bir birliği Fenek üzerine gönderdi. Ancak Ca'ber kuşatması sı­rasında Zenginin öldürülmesi üzerine (1146), Ali Küçük Fenek harekâtını ya­rıda bırakarak Musul'a döndü.

Atabeg ZengFnin ölümünden sonra ülkesi oğulları arasında taksim edildi.

Zenginin bü­yük oğlu Seyfeddin Gazi Musul'a gele­rek buraya hâkim olunca Ali Küçük de onun hizmetine girdi.

Seyfeddin Gazi'nin Musul'daki hâki­miyeti dört yıl sürdü.

1149 yılında onun ölümü üzerine yerine geçen kardeşi Kutbüddin Mevdûd zamanında Ali Küçük'ün nüfuzu daha da arttı.

Musul Atabegli­ği'ne bağlanan Sincar da ona iktâ edil­di.

Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun yıkılışından sonra Irak Selçuklu haneda­nı mensupları arasında başlayan salta­nat mücadelesinde Ali Küçük, Sultan Muhammed'i Süleyman Şah'a karşı des­tekledi, hatta bozgun halinde geri çe­kilmekte olan Süleyman Şah'ı kendi top­rakları içinde yakalatarak Musul'da hap­settirdi.

Sultan Muhammed'in 1157 yı­lında başarısızlıkla sonuçlanan Bağdat muhasarasına da katılan Ali Küçük, onun Kasım 1159'da ölümü üzerine Süleyman Şah'ı serbest bıraktı.

Daha sonra Suriye hâkimi Nûreddin Mahmûd b. Zengi nin Harran Seferi'ne Musul ordusu kuman­danı olarak katıldı.

20 Haziran 1159'da Harran'ı alan Nûreddin, hizmetinden do­layı burayı ona iktâ etti.

Ali Küçük Nû­reddin Mahmûd'un Haçlılar'a karşı yap­tığı Hârim ve Suriye seferlerine de ka­tıldı.

Artık çok yaşlanmış ve gözleri gör­mez olmuştu.

Bu yüzden 1167 yılında Musul'daki görevinden ayrıldı ve beyli­ğin merkezi olan Erbil'e giderek istirahate çekildi.

Erbil'den başka sahip ol­duğu diğer iktâ bölgelerini Musul ata­beği Mevdûd'a bıraktıktan sonra 1167 yılı Eylülünde 100 yaşını aşmış olarak Erbil'de vefat etti.

Musul'da Câmiu'l-Atîk yanında yaptırmış olduğu türbeye def­nedildi.

Kendisinden sonra yerine oğlu Kökböri geçti.