Ahsikesi Ebû Abdillâh Hüsâmüddîn Muhammed b. Muhammed b. Ömer el-Ahsîkesî

(ö. 644/1246-47)

Hanefî fakihi

Mâverâünnehir Hanefî fukahası ara­sında önemli bir yeri vardır ve özellikle fıkıh usulüne dair muhtasar eseriyle ta­nınmıştır.

Hayatı hakkında fazla bilgi vermeyen kaynaklar, Muhammed b. Mu­hammed el-îdî el-Buhârî ve Muhammed b. Ömer en-Nevcâbâzinin (Nevhâbâzî-Nûcâbâzî) kendisinden fıkıh tahsil ettik­lerini kaydederler.

Eserleri :

• Miftâhu'l-uşûl,
• Gâyetü't-tahkik,
• Dekâ'iku'l-usûl ve't-tebyîn.
• el-Müntehab fî usûli'l-mezheb :( el-Müntehabü'l-Hüsâmî)

Hüsâmeddin el-Ahsîkesinin fıkıh usu­lüne dair el-Müntehab fî usûli'l-mezheb adlı eseri, lakabına nisbetle el-Müntehabü'l-Hüsâmî adıyla meşhur olmuş­tur.

Birçok yazma nüshası bulunan eser defalarca basılmıştır (Leknev 1877; M. Faiz Gankûhinin et-Ta'lîku'l-hâmî adlı şer­hiyle, Leknev 1317; Mevlevî Muhammed İbrahim'in hâşiyesiyle, Leknev 1318, 1324; Nizâmeddin el-Kureşî'nin şerhi en-Nizâmî ile, Derili 1907, Ahmed b. Abdülhak ed-Dihlevî'nin en-Hâmt adlı şerhiyle, Dehli 1326).

Fukaha arasında kabul görerek elden ele dolaşan bu derli toplu ve özlü eser, tanınmış bazı Hanefî âlimleri tara­fından da şerhedilmiştir.

Sayıları onu aşan bu şerhler arasında başlıcaları şun­lardır:

• Hüseyin es-Siğnâki'nin el-Vâfî;
• Abdülazîz el-Buhârînin Gâyetü't-tahkîk (et-Tahkik veya Şerhu'l-Müntehabi'l-Hüsâmî);
• Emîr Kâtib el-İtkâninin et-Tebyîn ve Hâfızüddin en-Nesefinin şerhi.

Bunlardan Abdülazîz el-Buhârînin şer­hi basılmış olup (Leknev 1871, 1876) di­ğerleri yazma halindedir.

Emîr Kâtibin şerhi Sabır Nasır Mustafa Osman, Nesefinin şerhi de Salim Öğüt tarafından edisyon kritiği yapılarak neşre hazırlan­mıştır (bk. bibi.)