Yazar Adı : | İlim Dalı : Biyografi |
Konusu : | Dili : Türkçe |
Özelliği : | Makale Türü : Müstakil |
Ekleyen : Nurgül Çepni/2009-07-14 | Güncelleyen : /0000-00-00 |
Dr. Emel Esin ve Eserleri
Dr. Tuncer BAYKARA
TÜRK bilim hayatında yakın senelerde sosyal ve kültür sahalarında bilim ve bilgin nesilleri arasında olmak gereken bağlar zayıflamaktadır. Nesiller arasındaki bağları sıklaştıracak çareler aramak lâzım geliyor. Türk bilim âleminde seçkin bir yer tutan âlimlerimizi tanıtacak, eserlerini, özellikle makalelerini daha geniş kitlelere duyuracak zamanlara vardık. İşte bu vesilelerden birisinde, sadece Türk bilim çevrelerinde değil, kendi sahasında dünya ölçüsünde büyük bir kıymet olan bir Türk bilgin hanımını tanımak ve tanıtmak imkânı olmuştur. Sadece bilgisi ile değil, tevazu, hoşgörü ve herkese yardım etmek isteyen karakteri ile derhal göze çarpan bu bilgin hanım EmelEsin 'dir.
Emel Esin 1914 yılında İstanbul'da doğdu. XX. yüzyılın ilk yarısında Türk siyasî hayatında önemli bir yer tutan Ahmet Ferid Tek ile Türk kültürü meselelerinde Aydemir ve Pervaneler gibi fikir romanları ile tanınmış Müfide Ferid'in tek çocuğudur.
Kendisini hissetmeye başladığı yıllarda Ankara'da, İstiklâl Savaşı'nda Türkiye'nin kaderini tayin eden günlerde yaşıyordu. Bu ortam küçük Emel'de silinmez izler halinde kalmış, Türk ve Müslüman olduğunu bu zamanda anlamıştır. Emel Esin artık bir Türk milliyetçisidir. Ama bu, en geniş bir insanlık duygusu ve kültür tarihine meclûbiyet içinde ahenkli bir şekilde yer almıştır, özünün, yâni hem İslâmiyetten önceki Türk, hem de Islâmî Türk kültürünün sahibi ve bu kültürün yorulmak bilmez bir araştırıcısıdır.
Tahsilini Paris'de Ecoles des Sciences Politiques'de yaptı ve tarih kısmından diploma aldı. Ayrıca Sorbonne'dan yüksek matematik sertifikası alıp, Paris ve Viyana Güzel Sanatlar Akademilerinde mimarî, resim, mozayik, vitray ve gravür tahsil etti. Muhtelif zamanlarda Prof. Necati Lugal'den Arapça ve Farsça, Prof. Zeki Velidî Togan'dan Orta Asya tarihi, Prof. Herbert Jansky'den Ortaçağ Türkçe metinleri üzerine dersler aldı. Nihayet Paris Üniversitesi'nde «Türk ikonografisinde evren»/«Le dragon dans l'iconographie turque» tezi ile «san'at tarihi doktoru» payesini kazanmıştır.
Emel Esin, önceleri daha çok resimle uğraşan bir sanatkârdı. Fakat 1942 ve 1955 de yaptığı iki İç Asya seyahatinden sonra, Türkistan san'atına merak sarmıştı. Türkistan'dan 1955'de dönüşünde Musee Guimet müdürü Mlle Auboyer kendisine şöyle demişti: «Ben Pelliot ile Hackin'i tanımıştım. Orta Asya merakı mikrobuna tutulmuşlardı; sizi de aynı hastalığa mübtelâ görüyorum». Emel Esin artık bundan sonra dikkatini Türk sanatının, giderek Türk kültürünün çeşitli sahalarına çevirmiştir. Bilhassa 1960'lardan beri nerede Türk san'at tarihi veya Türk kültürü ile ilgili bir toplantı varsa, kongre yapılıyorsa Emel Esin oradadır. Gerek tebliğleri, gerekse tartışmalardaki konuşmaları ile varlığını ve mahiyetini en iyi şekilde bildiği Türk san'at tarihini ortaya koyar ve savunur. Türk san'atı çerçevesinden zaman zaman taşarak diğer Türk kültürü konularında da pek değerli araştırmalarda bulunmuştur. Bunların sayısı da hayli çoktur.
Sayın Dr. Esin, Türk gözü ile meseleleri araştırmaktadır. Metot ve yorumlarında ise bilimin bütün beynelmilel esaslarına sadıktır. Batı metodunu ve fikir yapısını en iyi bilenlerden olduğundan, bu esasta Türk san'at ve kültürü ile ilgili meselelerde pek değerli netice ve yorumlar getirmektedir.
Türk san'atının kökleri ve Türk kültür tarihi hakkındaki bilgiler Dr. Esin sayesinde hayli derinleşmiştir.
60 ncı doğum yılını, bu satırların yazarı da, Prof. Zeki Velidî Togan'ın ilminden feyz alanlardan biri olarak kutlular. Son yirmi yıla sıkışan kesif çalışması mahsulü olarak Türk bilim hayatına, aşağıda sayılması bile uzun süren eserlerini sunan Emel Esin'e, Türk biliminin naçiz bir ferdi olarak da teşekkürlerimi burada ifade etmek isterim.
Emel Esin Bibliyografyası 1959
1. Türkistan seyahatnamesi, Ankara 1959 (Türk Tarih Kurumu yayınlarından, VI. seri, no: 4).
2. «Old Turkish music», The Musical Courrier, (New York, Jan. 1959).
3. «Yahya Kemâl'e mersiye», Türk Yurdu, C. I, Sayı: 1, 3 (Ankara, Mart, Mayıs 1959).
4. «Yeni bir humanism görüşü», Türk Yurdu, C. I, S. 1 (Ankara 1959), (No. 3'ün birinci kısmı).
5. «Yahya Kemâl ve humanism», Türk Yurdu, C. I, S. 3 (Ankara 1959), (No. 3'ün ikinci kısmı).
6. «Eurasia göçebelerinin sanatının ve İslâmiyetten önceki Türkistan'ın, Türk plastik ve tersimi sanatları üzerindeki bazı tesirleri», Milletlerarası Birinci Türk Sanatları Kongresi (1959), Kongreye Sunulan Tebliğler, (Ankara 1962).
7. «Influences de l'art des nomades eurasiens et de l'Asie Centrale pre-islamique sur l'art turc», (Nu. 6'nın Fransızca tercümesi), Proceedings of the First Congress of Turkish art (Ankara 1962).
1960
8. «Turkish Miniature Painting (Tokyo ve U.S.A., 1960).
9. «Central Asian characteristics in some drawings and miniatures of the Topkapı Museum», Trudı dvadtst' pyotogo Mejdunarodnogo Kongressa Vostokovedov (1960), II, (Moskva 1963).
10. «Milletlerarası Birinci Türk sanatı kongresi», Türk Yurdu, C. I, S. 10 (Ankara 1960).
11. «Ankara hâtıraları», Türk Yurdu, C. I, S. 11 (Ankara 1960).
12. «Yirmibeşinci Şarkiyat Kongresinde Türk sanat tarihi», Türk Yurdu C. II, S. 6-8. (Ankara 1960).
1961
13. «Ak-beşim ve Türk sanat tarihinde Kara-Hanlı devrinin mevkii», VI. Türk Tarih Kongresi (1961), Kongreye sunulan bildiriler, (Ankara 1967).
1962
14. Tanıtma: 'Basil Gray,
15. Tanıtma : 'T. Rice, The Seljuks in Asia Minor', Vakıflar Dergisi, C. V (Ankara 1962).
1963
16. Mecca the Blessed, Madinah the Radiant (London 1963), (ayrıca Amerika baskısı, Almanca, Fransızca, İspanyolca ve İtalyanca tercümeleri de vardır).
17. Selçuk devrine ait resimli bir Anadolu yazması, Güzel Sanatlar Akademisi, Türk Sanatı Tarihi Ens. Yayınları: C. I (İstanbul 1963).
18. «Two miniatures from the collections of Topkapı», Ars Orientalis, C. V (Michigan 1963).
19. «An Angel figüre in the miscellany Albüm N. 2152 of Topkapı», Beitraege zur Kunstgeschichte Asiens, in Memorianı Ernst Diez (İst. 1963).
20. «The contribution of Jaleleddin Rûmî to the development of Turkish culture» (Lecture delivered at Columbia University and on the Voice of America), Mevlâna Yıllığı (Konya 1963).
21. «İç Asya'daki Türk kültür ve sanat tarihini ilgilendiren konular hakkında notlar», Türk Yurdu, C. III, S. 7 (Ankara 1963).
22. «An eighteenth century yalı viewed in the line of development of related forms in Turkich architecture», Atti del Secondo Congresso Internazionale di arte Turca, Venezia 1963, (Napoli 1965).
1964
23. «Safi'nin ölümü» (Safiye Erol hakkında hâtıralar), Yeni İstanbul 7 Ekim 1964.
24. «The Turco-Mongol monarch representation and the cakvartin», Proceedings, 26 th International Congress of Orientalists, C. II. (New Delhi 1968).
1965
25. Aspects of Turkish civilization in Cyprus (Ankara 1965). (Aynı eserin Fransızcası da vardır), (Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Nu : 14).
26. «Turkish miniatures», W. Lillys — R. Reiff, Oriental Miniatures, (London 1965).
27. (Müfide Ferid Tek ile), «Pakistan'da ve Hindistan'da Türkler», Pakistan Postası, C. XII, S. 10 (istanbul 1965).
28. (Müfide Ferid Tek ile), «Keşmir kültürü ve Türkler», Son Havadis, 22 ve 26 Ekim 1965).
29. «Terbiye usûlümüz hakkında bazı düşünceler ve teklifler», Tercüman, (28 Mayıs 1965).
30. «Alp şahsiyetinin Türk sanatında görünüşü», I. Türk Kültürü, S. 34 (Ankara, Ağustos 1965).
31. «The horse in Turkic art», Proceedings of the VII. Permanent Intern. Altaistic Conference, Central Asiatic Journal, C. X, S. 3-4 (1965).
1966
32. «Al-Qubbah al-Turkiyyah», Atti del III Congresso di studi arabi e islamici (Ravello 1966), (Napoli 1967).
33. «Resimli bir Uygur varakı», Reşid Rahmeti Arat İçin, (Ankara 1966).
34. «Türk Kültürü», Türk Kültürü, S. 43 (Ankara 1966).
35. «Türk-İslâm mimarisinin Türkistan'daki ilk âbideleri», Türk Dünyası, S. 2 (İstanbul 1966).
1967
36. Antecedants and development of Buddhist and Manichean Turkish art in Eastern Turkestan and Kansu, (Handbook of Turkish culture, Supplement to vol. II) (İstanbul 1967).
37. «İslâm'da ferd ve toplum münasebetleri», Son Havadis, (21 Şubat 1967).
38. «Hamdullah Subhi Bey hakkında çocukluk hâtıralarım», Türk Yurdu (Hamdullah S. Tanrıöver özel Sayısı), (1967).
39. «Lebbeyk, Hacc hâtıraları», Hareket, S. 18-20 (Haz. — Ağ. 1967), kitap şekli İçin bak. Nu: 41.
40. «Kıbrıs davamız ve bir hâtıra», Son Havadis, (6 Aralık 1967).
1968 41." Lebbeyk, Hacc hâtıraları (İstanbul 1968).
42. «İslâmiyette kadının mevkii», Sabah (16-18 Mayıs 1968).
43. «Alp şahsiyetinin Türk sanatında görünüşü, II», Türk Kültürü, S. 70 (Ağustos 1968), I. için bak. Nu: 30.
44. «Birmanya'da esarette ölen şehitlerimizi ziyaret», Türk Kültürü S. 72 (Ekim 1968).
45. «Naziğim'in destanı», Türk Kültürü, S. 73 (Kasım 1968).
46. «The hunter-prince in Turkish iconography», Prooeedings of the VIII th Permanent Intern. Altaistic Conference, Die Jagd Bei den Altaischen Völkern (Asiatische Forschungen, Band 26), (VViesbadcn 1968).
47. «Two miniatures from Topkapı», A. U. Pope, A Survey of Persian art, fasc. vol.
XV (Tokyo 1968).
48. Tanıtma: 'Eyüp Asım Kömürcüoğlu, Das Alttürkische Wohnhaus', Journal of Asian
Hlstory, II/I (Michigan 1968).
49. «L'oeuvre des peintres bakhshi Ouighours Timourides», Unesco II. Orta Asya
Symposiumu, Semerkand 1968.
1969
50. Turkish Art İn Cyprus, (Ankara 1969).
51. «Prof. Necati Lugal hakkında hatıralar», Necati Lugal Armağanı (Türk Tarih Kurumu Yayınlan, VII/50), (Ankara 1969). "'
52. Prof. Necati Lugal'ın tedris ettiği Terceme-i Darîrî ve bu eser için yapılan resimler», Aynı eser.
53. «Evren» (Selçuklu san'atında evren tasvirinin Türk ikonografisindeki menşeleri), (Selçuklu Araştırmaları Dergisi, I (Ankara 1969).
54. «Türk sanatında Alp şahsiyetinin görünşü, III». Türk Kültürü, S. 82 (Ağustos 1969). Bak. I: Nu: 30; II: Nu : 43,
55. «Kıbrıs'da Türk devrinin ilk âbideleri hakkında», Türk Kültürü, S. 86 (Aralık 1969).
56. «Türk hümanismi ve Nazik'im Destanı», Türk Dünyası, S. 13 (İstanbul 1969). 51. «Atti del Secondo Internazionale di Arte Turca», Orientalistis