Edebiyata Adanmış Bir Ömür

Prof. Dr. İnci Enginün’ün son derece titiz ve çalışkan bir edebiyat tarihçisi olduğunu, onu yakından tanıyan herkes bilir ve takdir eder. Hocası merhum Mehmet Kaplan’dan devraldığı disiplinli ve metodik çalışma alışkanlığı sayesinde kültürümüze kazandırdığı eserler göz kamaştırıcıdır.
Eğer İnci Enginün olmasaydı mesela Abdülhak Hâmid belki de eserlerini sadece üç beş uzmanın okuduğu bir şair olarak kalacaktı. Halbuki onun sabırlı çalışması sayesinde, bugün, bütün bir Abdülhak Hâmid külliyatı elimizin altındadır. İnci Hanım’ın yakın arkadaşı Prof. Dr. Zeynep Kennan ile birlikte, Ahmet Haşim’in bütün şiirlerini ve nesirlerini dört cilt halinde yayımlayarak ikinci bahar yaşamasını sağladıklarını da unutmamak gerekir.
Ortak çalışmalar
İnci Enginün, ciddi metin neşirlerinin yanı sıra, önemli edebiyat araştırmalarına da imza atmıştır.
Doktora tezi olan “Tanzimat Devrinde Shakespeare” (1979) ve doçentlik tezi olarak hazırladığı "Halide Edip Adıvar'm Eserlerinde Doğu ve Batı Meselesi” (1978) önemli eserlerdir.
Katkıda bulunduğu bazı eserler de bugün kütüphanelerimizde büyük bir boşluğu dolduruyor:
Beş ciltlik “Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi” (1974-1989) “antoloji” kavramının hakkını veren bir çalışmadır.
“Devrin Yazarlarının Kalemiyle Millî Mücadele ve Gazi Mustafa Kemal” (1981),
“Atatürk Devri Fikir Hayatı” (1981) ve “Atatürk Devri Edebiyatı" (1981) adlarını taşıyan ikişer ciltlik antolojiler de öyle.
İnci Hanım, 1984 yılında yayımlanan “Cenab Şahabeddin'in Bütün Şiirleri’ni de Mehmet Kaplan, Birol Emil, Nejat Birinci ve Abdullah Uçman’la birlikte hazırladı.
Bunların yanı sıra her biri ciddi bir araştırma ve emek ürünü olan yüzlerce makale hesaba katılırsa, İnci Enginün’ün bir edebiyat tarihçisi olarak ne kadar büyük işler yaptığı daha iyi anlaşılır. Merak edenler, Dergâh Yayınları’nın büyük bir kadirşinaslık örneği göstererek hazırlayıp 1997 yılında yayımladığı “İnci Enginün’e Armağan”daki bibliyografyaya bakabilirler.

Edebiyat araştırmaları
İnci Enginün, makalelerinin bir kısmını Dergâh Yayınları tarafından ilk baskısı 1983, genişletilmiş ikinci baskısı 1991 yılında yapılan “Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları” adlı kitabında bir araya getirmişti.
Birinci bölümünde kişiler ve eserler, ikinci bölümünde kaynaklar ve temalar üzerine yazılmış makalelerin yer aldığı bu kitabı, 1991 yılında aynı yayınevi tarafından yayımlanan “Mukayeseli Edebiyat” takip etti. Türkiye’de henüz bağımsızlığını kazanamamış bir disiplin olan mukayeseli edebiyat metodlarınm yetkin bir şekilde uygulandığı makalelerden oluşan bu kitap, İnci Enginün’ün bir edebiyat tarihçisi olarak başarısını ve geniş ufkunu gösterir. 2000 yılında çıkan “Araştırmalar ve Belgeler” adlı muhalled kitabı da, modem edebiyatımızın geçmişinden bugününe önemli meselelerini, kişilerini ve temalarını ele aldığı makalelerden oluşuyor. Hepsi, görev icabı değil, severek, zevk alınarak yazılmış metinler. Eserin belgeler kısmı, olağanüstü gayretler ve yıllar süren yazışmalar sonucunda elde edilmiş, edebiyat tarihimizin birçok karanlık bölgesine küçük ışıklar düşüren, binbir emekle yeni harflere aktarılmış mektuplardan oluşuyor; Abdülhak Hâmid, Halide Edip, Süleyman Nazif, Yakup Kadri, Ali Ekrem Bolayır, Mehmet Kaplan, Cahit Külebi gibi şair ve yazarların mektupları yahut kendilerine yazılmış mektuplar...

“Araştırmalar ve Belgeler”i, çeşitli dergilerde çıkmış deneme eleştirilerden oluşan “Bir Sığmak Olarak Kitap ve Edebiyat” (2001) takip etti. Bu kitabın adı, bence, İnci Enginün'ün hayat tarzını ve felsefesini çok iyi yansıtmaktadır.
Yeni kitaplar
2001 yılında yine Dergâh Yaymları arasında çıkan “Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı”yla bu yıl çıkan “Yeni Türk Edebiyatı: Tanzimat’tan Cumhuriyet’e” (1839-1923) adlı kitapları, İnci Enginün’ün bütün birikimini yansıtan ve Tanzimat’tan günümüze Türk Edebiyatı tarihi niteliği taşıyan büyük çalışmalardır.
Bu kitaplar, sadece Fen-Edebiyat fakültelerinin Türk Dili ve Edebiyatı bölümlerinde okuyan öğrencilerin değil, edebiyatla ilgilenen herkesin elinin altında bulunmalıdır. Özellikle İkincisinin, edebiyata adanmış bir ömrün hâsılası olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim. (...)
(Tercüman. 6.7.2006)