Rüya ve İstihare’nin Dindeki yeri

Rüya, insanın uykusunda gördüğü şeylerdir. Uykunun bilinci tamamen kapatmadığı zamanlarda kalbe gelen duygular ve insanın hayalinde şekillenen suretlerdir, şeklinde de tarif edilmiştir.

Kuranda Geçen Rüyalar

Bunlar İbrahim as ın [1] Yusuf as ın [2]; Yusuf as ın hapishane arkadaşlarının [3]; Mısır Melikinin [4] Hz.Peygamberi in sas Bedir günü [5] ve Hudeybiye günü [6] gördükleri rüyalardır .

Rüya’nın gerçekliği Kur’an ve Sünnet tarafından isbat edilmiştir.
“Onlara dünya hayatında da ahiret hayatında da müjde vardır “, [7]ayetindeki müjdeden kasıt hz. Peygamber sas e sorulunca güzel rüyalardır, buyurmuşlardır. [8]

Yine hz. Peygamber “güzel rüyalar Allah tan , hulm(şehevi rüyalar) şeytandandır. Buyurmuşlardır.[9]

Hz. Peygamber sas “Kim rüyasında beni gördüyse gerçekten beni görmüştür,şeytan benim suretime giremez “ [10] buyurmuşlardır.

Rüyayla Amelin Hükmü

Salih rüyanın müjde olduğunda müslümanlar ittifak halindedir. Yine, peygamberlerinin rüyalarının vahiy olduğunda ittifak vardır. Genel olarak rüyanın şeriatte delil olmadığı da ittifak edilen konular arasındadır.

Bir şer i esasa dayanmadığı halde , teşri içeren (hüküm koyan) rüyada ise ihtilaf edilmiştir. Rüyayı tek bir şahsın görmesiyle , yüzlerce şahsın aynı rüyayı görmesi , ya da rüyada görülen şahsın hz. Peygamber olması durumunda ne yapılacağı islam ulemasınca ele alınmıştır.
Rüyayayla görülen hz peygamber olsa ve bir şeyle emretse bile , görenin onunla amel etmesi gerekmez . Zira şer i hükümler rüyalarla sabit olmaz. Yalnızca peygamberlerin kendi rüyaları ya da takrirleri bu genel hükmün dışındadır. (Zira peygamberlerin rüyaları da vahiydir)

Rüya da peygamber görülsede bir şeyle emretse , o emrettiğiyle amel edilmesinin Hükmü

Rüya da peygamber görülsede bir şeyle emretse , o emrettiğiyle amel edilmemesinin temel dayanakları şunlardır;

1.Rüyada görülen kimse şeytanın suretine giremeyeceği hz.peygamber bile olsa uyku halindeki insanın ilim tahsiline ve onu nakline itibar edilmez. Çünkü ittifakla uyku halindeki kimse ilim tahammul ehlinden değildir. [11]

2.Normal halde emredilen, nehyedilen ya da mendup kılınan bir amelin aksi bir hükümle rüyada emredilmesi halinde , şeriatle sabit bir hükmün rüyayla neshi söz konusu olacaktır. Halbuki rüyayla şer i bir hüküm isbat olunamayacağı gibi nesh de olunamaz.

[12]
3. Rüya da bir mahzurlu amel işlense ya da bir mahzurlu amele şahid olunsa ,mahzurlu amelden dolayı had uygulanmaz, şahid olunan olay aynen gerçekleşmiş olsa bile onun şahidliğine itibar edilmez ve mahzurlu amel işleyene cezai müeyyide uygulanmaz.

4.Şeriat , Allah Rasulu sas in vefatıyla birlikte ilave edilemez ve noksanlaştırılamaz bir hüviyet almıştır. Din o gün tamamlanmıştır. Dolayısıyla şeriat ahkamıyla alakalı bir şey ihdas etme ya da bir esası ortadan kaldırma gibi bir şey onu tahrif olacaktır. Bu sebeple keramet , rüya, keşf, ilham vs den birisiyle bir kişinin ya da binlerce kişinin Allah Rasulunu görüp ondan teşri manası taşıyan bir esas alıp amel etmeleri ,nakletmeleri , (hükmü mendup olan bir amelde değişiklik boyutunda bile olsa) caiz değildir.

Buna göre rüyayla amel için teşri alanı dışındaki alan kalır ki bu alandaki amel , ibret alma, vaaz ,hatırlatma, müjde , korkutma gibi suretlerde olabilir.

5.Şeriatte delil olan unsurlar arasında rüya yoktur. "Rüyada beni gören gerçekte beni görmüştür, şeytan benim suretime giremez" , hadisi , Allah Rasülünü görmek hakkındadır. Rüyada görüldüğünde söylediği sözlerle bir hüküm isbat edilebileceği manasına gelmemektedir

İstihare Ve Manası
Tasavvuf uleması eğitimde -tarikatten tarikate değişiklik arzetse de- istihare metodunu kullanmaktadırlar.

1. Manası : istihare yapılmak istenilen bir meselede hayırlı olanı tesbit etmeye çalışmak ve neticede fayda mülahaza edilen şıkkı seçip onu yapmaktır.
Bir işe niyetlenip te o işin neticede hayırlımı şerlimi olduğunda kararsız kalanlar istihare yaparlar. Bu durumda olanalar iki rekat namaz kılıp sonrasında Allah a yöneleriler ve haklarında hayırlıysa onu nasip etmesini , hayırlı değilse kendilerini ondan uzaklaştırmasını isterler. Yani istihare ; kılınacak iki rekat namaz ve akabinde yapılacak dua ve niyazdan ibarettir. Sonrasında düşünülür ve değer yargılarının islamiliğine de dikkat edilerek hangi şey uygunsa o yapılır

2.Meşruiyeti : istihare namazı ve duası sünnetle sabittir.
Cabir ra dan : Allah Rasulu bizlere her işimizde sanki kur andan bir sure öğretir gibi istihare yapmayı öğretmişti. Şöyle derdi : sizlerden birisi bir işi yapmayı arzu ederse farzların dışında iki rekat namaz kılıp şöyle desin :

ALLAHUMME İNNİİ ESTEHİRUKE Bİ İLMİKE VE ESTAGDİRUKE Bİ KUDRETİKE VE ES’ELUKE MİN FADLİKE’L-AZİM. FE İNNEKE TAGDİRU VELA AGDİRU VE TA’LEMU VELA A’LEMU VE ENTE ALLAAMU’L-ĞUYUUB.
ALLAHUMME İN KUNTE TA’LEMU ENNE HAZEL-EMRA HAYRUN Lİİ Fİ DİİNİİ VE MEAAŞİİ VE AKİBETU EMRİ EV AACİLU EMRİ VE AACİLİİ FAGDİRHU Lİİ VE YESSİRHU Lİİ. SUMME BARİK Lİİ FİİHİ.
VE İN KUNTE TA’LEMU ENNE HAZE’L-EMRA ŞERRUN Lİİ Fİİ DİİNİİ VE MEAAŞİİ VE AAKİBETU EMRİİ EV KALE AACİLU EMRİİ VE AACİLİHİİ FASRİFHU ANNİ VESRİFNİİ ANHU , VE’KDİR Lİİ EL-HAYRA HAYSÜ KANE SÜMME RADDİNİİ BİHİİ , Sonrasında da ne ihtiyacı varsa Allah tan onu istesin. [13]

3. Yapılış Şekli :
Meşru bir işe niyetlenen mü’min abdest alır ve iki rek’at istihare namazı kılar. Birinci rekatte fatiha ve kafirun surelerini ( gul yaa eyyuhel kafiruuun....) ; ikinci rekatte de fatiha ve ihlas surelerini ( gul huvellahu ehad...) okur.
Sonrasında Allah Rasulu sas in öğrettiği üzere Allaha dua eder ve akabinde de kalbi hangi şeçeneğe inşirah duyarsa onu yapar. Kalbi inşirah bulmazsa buluncaya kadar bu amele devam eder. Inşirahtan kasıt ; nefsin hevası olmadan bir şeye karşı duyulan rahatlama ve huzurdur.

Not : Bir mü’min her işinde rabbini aklından çıkarmaz. Bu sebeple de en sıradan olaylarda bile dünyevi işlerini rabbine danışır. İnançlarıyla uyumlu amellerde bulunmayı önemser. İstihareden kasıt budur. Yoksa insanın sağduyusu ve dengeli mantiki değerlendirmelerini terkedip rüyayla amel etmesi asla değildir ... İstihare her şeyde Allah’tan inançlarına uygun amellerde bulunmayı istemektir

Kendi davranışları üzerinde kontrolünü kurmak . kontrolsüz davranışlardan uzak durmaya çalışmaktır.