Gazzalinin Nesih Anlayışı
T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TEMEL İSLÂM BİLİMLERİ (İSLÂM HUKUKU) ANABİLİM DALI GAZZÂLÎ’NİN NESİH ANLAYIŞI
[Analitik Bir Değerlendirme]
Yüksek Lisans Tezi Ahmet BAYRAKTAR
Tez Danısmanı Prof.Dr. Samil DAĞCI
Ankara–2008
I II
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER............................................................................................... III
ÖNSÖZ..........................................................................................................VII
KISALTMALAR ...........................................................................................IX
GİRİS
ÇALISMA İLE İLGİLİ TEKNİK BİLGİLER
I. KONUNUN MAHİYETİ ...................................................................2
II. KONUNUN ÖNEMİ ..........................................................................3
III. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI...............................................4
IV. ÇALISMANIN KAVRAMSAL ÇERÇEVESİ ................................7
V. KAYNAK ANALİZİ ........................................................................13
VI. ÇALISMANIN SUNUMU...............................................................17
BİRİNCİ BÖLÜM
GAZZÂLÎ VE İSLÂM İLİMLERİ TARİHİNDEKİ YERİ
I. GAZZÂLÎ’NİN DÖNEMİNDEKİ İSLÂM DÜNYASINA GENEL
BİR BAKIS .....................................................................................................21
A. SİYASÎ DURUM........................................................................................21
B. İLMÎ DURUM ............................................................................................23
C. İKTİSÂDÎ DURUM....................................................................................24
II. GAZZÂLÎ’NİN SAHSİYETİ VE İLMÎ HAYATI........................25
A. HOCALARI ................................................................................................32
B. ÖĞRENCİLERİ ..........................................................................................33
C. ESERLERİ ..................................................................................................34
III. GAZZÂLÎ’NİN İSLÂMÎ İLİMLER TARİHİNDEKİ YERİ ......37
I V
A. İSLÂMÎ İLİMLERE ETKİSİ ......................................................................38
1. İslâmî İlim Mirasının Gazzâlî’de Yansımaları ............................................39
2. Gazzâlî’nin İlim Dünyasındaki Etkisi .........................................................40
B. GAZZÂLÎ ÜZERİNE YAPILAN ÇALISMALAR....................................43
İKİNCİ BÖLÜM
GAZZÂLÎ EKSENİNDE NESHİN TERİMLESME SÜRECİ VE
NESHİN TEMEL UNSURLARI
I. NESHİN MAHİYETİ ......................................................................48
A. NESHİN KAVRAMLASMA SÜRECİ ......................................................54
1. Sahabenin Nesih Tasavvuru ........................................................................55
2. Klasik Dönemde Neshin Terimlesmesi .......................................................57
3. Günümüz Nesih Anlayısı ve Klasikle Ayrısma ..........................................60
B. NESHİN YAKIN KAVRAMLARLA İLİSKİSİ ........................................64
1. Nesih-Beyân İliskisi ....................................................................................65
2. Nesih-Tahsîs İliskisi ....................................................................................66
3. Nesih-Bedâ İliskisi ......................................................................................68
C. TEMEL İSLÂM İLİMLERİNDE NESİH TERİMİ ....................................72
1. Tefsir ve Tefsir Usûlü Istılahı Olarak Nesih ...............................................72
2. Hadis ve Hadis Usûlü Istılahı Olarak Nesih................................................77
3. Fıkıh ve Fıkıh Usûlü Istılahı Olarak Nesih .................................................79
II. NESHİN SER’Î DAYANAKLARI .................................................88
A. KUR’ÂN-I KERİM.....................................................................................88
B. SÜNNET .....................................................................................................89
C. İCMÂ...........................................................................................................90
D. KIYAS.........................................................................................................91
E. SAHABE KAVLİ........................................................................................92
F. AHAD HABER...........................................................................................93
III. NESHİN UNSURLARI....................................................................94
A. NÂSİH.........................................................................................................94
V
B. MENSÛH....................................................................................................95
1. Mensûhun Haber Olusu...............................................................................95
2. Mensuh Hükmün Tebdîli.............................................................................97
3. Bir Hükmün Daha Kolay Bir Hükümle Neshedilmesi ................................98
4. Bir İbadetin Eda Edilmeden Önce Neshedilmesi ......................................100
C. MENSÛHUN ANH...................................................................................103
1. Tilâvet........................................................................................................104
2. Hüküm.......................................................................................................110
3. Tilâvet ve Hüküm......................................................................................111
4. İslâm’dan Önceki Seriatlar ........................................................................111
D. NESİH .......................................................................................................113
1. Neshin Kapsamı İle İlgili Değerlendirmeler .............................................113
a. Nassa Ziyadenin Nesih Olarak Değerlendirilmesi ....................................114
b. İbadetlerin Rükünlerindeki Eksikliklerin Nesih Olarak Değerlendirilmesi
116
2. Neshin Sartları ...........................................................................................117
a. Ser’î Bir Hüküm Olması............................................................................118
b. Emir Niteliği Tasıması ..............................................................................118
c. Muvakkat Olmaması .................................................................................119
d. Hükümlerin Çeliskili Olması.....................................................................120
e. Vahiy Sürecinde Vuku Bulması ................................................................120
f. Munfasıl Olması ........................................................................................121
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
NESHİN FIKIHTAKİ İZDÜSÜMLERİ VE
NESİH TEORİLERİNİN GAZZÂLÎ EKSENİNDE TAHLİLİ
I. NÂSİH-MENSÛH AÇISINDAN NESHİN BİÇİMLERİ...........123
A. ÂYETİN ÂYETİ NESHETMESİ .............................................................123
B. SÜNNETİN ÂYETİ NESHETMESİ ........................................................126
C. SÜNNETİN SÜNNETİ NESHETMESİ ...................................................129
V I
D. ÂYETİN SÜNNETİ NESHETMESİ ........................................................131
II. MENSÛH OLDUĞU İDDİÂ EDİLEN HÜKÜMLER ...............133
A. NAMAZLA İLGİLİ HÜKÜMLER...........................................................136
1. Kıblenin Çevrilmesi ..................................................................................136
2. Namazda Konusmanın Yasaklanması .......................................................137
3. Gece Namazının Farziyyetinin Kaldırılması .............................................137
B. ORUÇLA İLGİLİ HÜKÜMLER ..............................................................138
1. Asure Orucunun Farziyyetinin Kaldırılması .............................................138
2. Orucun Keyfiyetinde Değisiklik ...............................................................139
C. RESULULLAH’A MÜNACATTAN ÖNCE SADAKA..........................141
D. ZİNÂNIN CEZASI ...................................................................................142
E. İÇKİNİN YASAKLANMASI...................................................................148
F. VASİYET..................................................................................................150
G. İDDET MÜDDETİ....................................................................................151
H. SÜT EMME MÜDDETİ ...........................................................................153
II. NESİH KONUSUNDAKİ YAKLASIMLARIN GAZZÂLÎ
EKSENİNDE TAHLİLİ ..............................................................................154
A. KADİM GELENEK..................................................................................159
B. YAKIN VE ÇAĞDAS DÖNEM...............................................................162
III. GÜNÜMÜZDE NESİH TEORİSİ ÜZERİNDEN İSLÂMA
YÖNELTİLEN HAKSIZ ELESTİRİLER VE BUNLARA VERİLEN
CEVAPLAR..................................................................................................165
SONUÇ..........................................................................................................167
KAYNAKÇA................................................................................................173
I. TÜRKÇE KAYNAKLAR........................................................................174
II. ARAPÇA KAYNAKLAR ......................................................................177
III. BATI DİLLERİNDEKİ KAYNAKLAR......................................184
ÖZET.............................................................................................................188
ABSTRACT..................................................................................................190
1.Tez :
Tez Isim (TR) : Gazzalinin Nesih Anlayışı /
Tez Isim (AR) : /
Ebat : Standart /
Derecesi : Yüksek Lisans /
Üniversitesi : Ankara Üniversitesi /
Yayın Tar. : 2008 /
Tez Danışmanı : Prof.Dr. Şamil DAĞCI /
Tez Dili : Türkçe /
Özellik : /
Sayfa Adedi : 200 /
Açıklama : /
Konu Fihristi : |
...