Yazar Adı : Ahmed Vefik Paşa | İlim Dalı : Türk Dili ve Edebiyatı |
Kitap Dili : | Kitap Tipi : |
Konusu : | Sitedeki Kayıt Türleri : |
Ekleyen : Aybike Şeker/2008-07-08 | Güncelleyen : Fıkıh Dersleri/2008-07-09 |
Atalar Sözü Türkî Durûb-i Emsal
Millî kültüre ve halkın diline duyduğu büyük ilgi, Şinâsi gibi A. Vefik'i de Türk atasözlerini toplamaya sevketmiştir.
Şinâsi'nin 1863'teki ilk baskısından sonra 1870'te daha genişletilmiş yeni baskısını yaptığı Durûb-i Emsâl-i Osmâniyye'sinin ardından A, Vefik'in 1871'de ortaya koyduğu bu eserin hep 1852'de basıldığının sanılması sonucu, Şinâsi'ye ve devrin 1852den beri bu sahadaki diğer eserlerine öncülük ettiği gibi yaygınlaşmış pek yanlış bir hüküm vardır.
Şinâsi'nin, atasözlerini çok defa hâlis ifadeleri yerine divan şiirinde ve münevverlerin dilinde değişiklik görmüş şekilleriyle nakleden eserini kendi elindeki malzemeye nisbetle yetersiz bulduğu anlaşılan Ahmed Vefik, esas ağırlığı halk ağzındaki söyleyişlere verdiği çok geniş derleme mahsulü olan kitabında Şinâsi'deki mevcudu birkaç misline çıkarır.
Bursa valiliği sırasında eserini daha da geliştirerek 168 sayfa olan ilkinden en aşağı bir katı kadar hacim kazanmış ve atasözlerini yer yer varyantları ile gösteren, bu defa adını Müntehabât-ı Durûb-i Emsal-Atalar Sözü'ne çevirdiği 303 sayfalık yeni bir baskısını yapar.
Bursalı Mehmed Tâhir onun, eserindeki malzemeyi Bursa'nın ihtiyarlarından topladığını belirtiyor.
A. Vefik, kitabında yalnız atasözleriyle yetinmeyip her çeşit halk deyimlerini bir araya getirmeye çalışmıştır.
Böylece sayısı 5000'e varan bir malzeme tesbit etmiş bulunmaktadır.
Ahmed Vefik'in Türk halk dilinin ifade zenginliğini ve mecaz kabiliyetini aksettiren eseri memleketimizde kendisininkine kadar yapılan atasözü derlemelerinin en zengini olmuş, daha sonra bu sahadaki çalışmalara devamlı ve kolay kolay tüketilmez bir kaynak olma hizmeti görmüştür.
"Atalar Sözü" kitabı, aynı zamanda onun Lehçe-i Osmânî'yi hazırlama yolunda giriştiği geniş malzeme çalışmasının da ilk adımını teşkil eder.
İki ayrı baskısı olduğunun bilinmeyip sadece bir baskısının tanınması sonucu hakkında verilen bilgi ve hükümler hep eksik ve sathî kalmış, iki baskı arasında fark diye bir mesele hatıra gelmemiştir.
Sürmekte olan yanlışlara, son zamanlarda atasözleriyle ilgili bazı monografilerde Ahmed Vefik'in kitabının ayrıca Türkî Durûb-i Emsal adını da taşıyan ilk baskısının 1288 olan neşir tarihinin 1287ye çevrilerek Ahmed Midhat Efendi'ye mal edilmesi, buna karşılık Bursa baskısının "Müntehabât-ı Durûb-i Emsâl-i Türkiyye" şeklinde uydurma bir ad altında, "içinde 300 atasözü vardır" diye de bir kayıtla, 1871'de İstanbul'da Matbaa-i Âmire'de basılmış gösterilmesi gibi birtakım yenileri daha ilâve olunmuştur .
<