Soru: Rabbimin her şeye gücü yetiyorken neden bizim günah işlememize engel olmuyor?

el Cevab: İnsan varlık aleminin harikasıdır. Yaratılışı en özel ve eşsizdir.

Tercih edebilme yeteneğinin kendisine verilmesi, akıl nimeti, iyiyi ve kötüyü ayırt edebilme; iyiyi bilinçli olarak yapma, kötüden bilinçli olarak kaçınma imkanına sahip olmasıyla diğer canlılardan ayrılır.

-Akıl sahiplerinin iman etmesi aklın gereğidir.

-Akıl sahiplerinin hata edebilir olması mükellef tutulmanın olmazsa olmazıdır.

-İman sahibi akıllıların hata ettiklerinde hatalarını anlayıp tevbe etmeleri yeterlidir. Tevbe demek insanın içinde yaptığı yanlıştan duyduğu pişmanlıktır.

-Allah ifade ettiğiniz şekilde canlılar yaratmıştır. Onlara melek diyoruz.

-İnsanlar melekleşmek ve meleklerden üstün olmakla, hayvanlaşmak ve hayvandan aşağı olmak arasında tercih etmek üzere irade ve akıl verilmiş canlılardır.

Ayette insan yolları gösterdik, ya eşyanın hakikatini görüp Allah’a itaat edecek ya da eşyadaki hakikatten yüz çevirip Allah’a küfredecektir.

إنا هديناه السبيل إما شاكرا وإما كفورا [1]

Mülahaza: Allah'ın her şeye gücü yeterken şeytana neden müdahale edip isyan etmesine engel olmadı? İnsanların neden küfretmelerine izin veriyor istese izin vermezdi, neden?

el Cevab: Allah var idi. Allah’tan başka hiçbir varlık yok idi ve Allah mahlukatı yaratmayı diledi ve yarattı.

Yarattığı evrenin içerisinde çok sayıda mahlukun içerisinde mutlak taat yapan melekleri, akılları olan şeytanları ve cinleri ve insan türünü yarattı.

Önce ruhları yarattı ve onları imtihan etti.

Sonra yalnız kendisinin bildiği bir sebeple meleklere ve cinlere insanların babası Adem’e secde etmelerini emretti.

Melekler manasını anlamasalar da secde ettiler emre itaat ettiler. Şeytan kibre kapılıp secde etmedi ve lanetlendi. Rahmetten kovuldu.

Allahtan rahmetten kovulmasına sebep olan insan türünden üstün olduğunu isbat etmek için izin istedi ve kendisine izin verildi.

Allah kendisine iman eden ruhları, akıl ve bilgilenme vasıtaları verdiği, bedenler verdiği geçici dünya hayatına gönderdi ve şeytan ve cinlere de aynı aleme girme ve insana vesvese verme yeteneği verdi.

İnsanoğluna ve cinlere peygamberler gönderip akıllarıyla kendini tanıma ve yalnızca kendine ibadet etmekle onları sorumlu tuttu.

Kendini tanıyabilme fıtratında yarattığı insanoğluna, gönderdiği peygamberlerle hakkı ve kendini hatırlattı ve tanıttı.

Şeytan kibirlendiği ve secde etmediği insanoğlundan onu sapıtarak intikam almaya çalışmaktadır. Bu sebeple ona dokunulmamaktadır.

İnsan dünya hayatına Allah’ı tanıyabilecek bir emanetle yani akılla gönderilmiştir.

Allah’ın en şerefli mahluk olarak yarattığı insan, Allah’ın en büyük nimeti akılla, Allah’ın ilminin tecellisini gerçekleştirmek üzere muhayyer bırakılmıştır.

Dünyada doğmakta, akledebilecek olgunluğa ulaşınca o harika yaratılıştan harikulade bir aklediş zuhur etmekte ve Allahı aramaya başlamaktadır.

Meleklerin secde ettirildiği bu mukaddes mahluk, kendine verilmiş bu şerefi tezahür ettirip, Allah’ın onu yaratma gayesine hür iradesiyle böylece ulaşmaktadır.

Mülahaza: Peki neden rabbim şeytanın öc almasına engel olmuyor aklımızı da yönetebilir hep doğru şeyler yaptırabilir günah işlememize engel olabilir aklıda o yarattı çünkü?

el Cevab: Kaza-kader konulu kelam kitaplarında ''şeytanın 7 sorusu'' konusu vardır. Gayet ''camid'' tereddütler ve şüpheler içerir.

-Denemek için insanlara sorduğumda hem kuvvetli sarsıntı geçirmişlerdir.

Kelam ilminde kaza kader konusu tamamlanınca hoca öğrencilerine böyle şüpheleri sorar ya da tanzim edip sorar.

Allahı sorgulama ayetini duydunuz mu bilmem.

لا يسأل عما يفعل

Allahın kendisi de fiilleri de sorgulanmaz. İman eden ayetten dolayı sorgulamaz. İmam etmeyen de akıldan dolayı sorgulamaz. Akıl sebebiyle sorgulanamazlığı şundandır. Allah alemin varlığının kendisine dayanmak zorunda olduğu alemin türünden olmayan bir etkendir. Faildir, alemin içinden olsa alemin tabi olduğu kanunlara tabi olurdu alemin tabi olduğu kanunlara tabi olan varlık alemini yoktan var edemezdi çünkü kendisi var edilmeye muhtaç iken muhtaç var edici olamaz.

Allahın alemin türünden olmayan bir var edici olması aklen zaruridir.

Varlığı bizim varlığımız türünden olmayan Allah yaptığı hiçbir fiil sebebiyle varlığı ona muhtaç olanlar tarafından sorgulanamaz.

Bu birinci cevap...

İkinci cevapsa şudur;

Allah insana akıl vermiş ve şeytanların ve bedendeki hayvansal tarafının ilhamlarını da algılama yeteneği vermiştir. Buna mukabil meleklerin ilhamları ve bizzat Allah’ın kendisinin insanın ruhunda yarattığı ilhamlar da verilmiştir.

Şeytandan istiaze etmek Allah’ın ve Rasulünün çok sık hatırlattıkları bir dini değerdir. Bu istiaze -sığınmanın faydası şu ayette ki vaad edilen korunmadır.

el Araf 200 ve devamında bu durumda kalanlara şu emredilir.

وَإِمَّا يَنزَغَنَّكَ مِنْ الشَّيْطَانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ (200) إِنَّ الَّذِينَ اتَّقَوْا إِذَا مَسَّهُمْ طَائِفٌ مِنْ الشَّيْطَانِ تَذَكَّرُوا فَإِذَا هُمْ مُبْصِرُونَ (201)[2]

Şeytandan size bir ilham vs kötülük geldiğinde derhal ondan ve şerrinden korunmak için Allaha sığının ve istiaze yapın.

Bu yapıldığında Allahtan korkanlar hemen sağduyuları kendilerine galip gelecek ve şeytanın güçlü vesvesesi etkisiz kalacaktır.

Şeytanın vesvesesine izin verilmiştir. Karşılığında meleklerin ve eğitilip disipline edilen nefsin ilhamları da insana verilmiştir. Hepsinden üstünü Allah’ın peygamberi vasıtasıyla gönderdiği din ölçüleridir. Onlar da bu şeytan vesveselerine karşı koruyucu kalkandırlar.