Soru: Sefer bahsinden bahseder misiniz biraz? Kaidesi ve kuralları nelerdir mesela? 

el Cevab: (Verilen cevaplar Hanefi mezhebine göredir.)
-Yolculuk Mesafesi Yaklaşık 90 Km.lik Yolculuğa Çıkan Seferidir. 

-5 Vakit Namazın Sünnetlerini Kılar Mı?  
Sünnetleri korku, vakit darlığı vs gibi bir mani yoksa kılar.

Namazları Kaç Rekat Kılar?
Farzlardan sabahı 2 öğleyi iki ikindiyi 2 akşamı 3 yatsıyı 2 vitri 3 kılar. 

Cemaatle Namazları Nasıl Kılar?
- Mukim bir imama uyarsa ona uyarak namazı mukim gibi tamamlar.
Kendisi mukimlere imamlık yaparsa haber verir ve 2 rekatta selam verir diğerleri devam eder.
-Hanefi mezhebinin ictihadlarına uyanlar namazları sefer halinde cem etmezler. Her namazı vaktinde kılmaya devam ederler.

Seferilik Nerede Başlar Ve Nerede Biter?
İkame ettiği beldenin sınırlarının dışına çıkmakla yolculuk hükümleri yürürlüğe girer. Oturduğu şehrin sınırlarından içeri girince seferiliği biter.
-Yola çıkmışken yolculuk mesafesini kat etmeden karar değiştirip yolculuktan vazgeçerse yolculuk bitmiş sayılır mukim gibi amel etmeye başlar.
-Yolculuk mesafesini kat ettikten sonra yolculuğu bitirmeye karar veren oturduğu şehrin sınırlarına girince yolculuğu sona ermiş olur.

Yolcu Olan Kişinin Kaç Gün İkâmet Etmesiyle Mukîm Olacağı Ve Namazlarını Tam Kılacağı (Yolculuğun Müddeti Ve Yolculuk Hükümlerinin Devam Etme Şartı);
Bir kişi gideceği yerde on beş güne kadar kalmaya niyetlenirse yolcu, on beş günden fazla kalmaya niyet ederse mukim olur.
-Eğer kişi o yerde ikâmete niyet etmezse, orada kaldığı sürece seferîdir. Orada 15 günden fazla kalmama niyeti baki kalarak yıllarca orada oturmak durumunda kalsa, orada kalmak durumunda olduğu zaman dilimi yıllar sürse de seferidir. Ve yolcu hükümlerine göre ibadetlerini yapar.[1]
Günümüzdeki ulaşım vasıtaları sebebiyle meşakkat ortadan kalktığından yolculuk esnasında namazlar mukimlerin kıldığı gibi tam kılınır görüşü geçersizdir.
Yolculuk esnasında namazın kısaltılması meşakkat illetine değil yolculuk illetine dayanır. Bu sebeple yolculuk hali ve niyeti 1 yıl da sürse yolculuk fıkhının kuralları geçerli olmaya devam eder.
Seferilik ölçüsünün insan yürüyüşü ya da deve yürüyüşü esas alınarak tesbit edilmesine Elmalılı Hamdi Yazır’da ulaşım vasıtalarının esas alınması suretiyle seferiliğin oluşup oluşmayacağı ölçüsünü getirerek farklı bir fetva vermiştir.

"Seferi Olarak Namaz Kılmak, Meşakkat Yoksa Namazlar Tam Kılınır Fetvası Elmalılı Hamdi Yazır'ındır" tıklayınız;
 

4 rekatken 2 rekat olarak kılınma durumunda olan farzlar var ya... bazılarının aklına yok bana zor gelmiyor 4 kılmaya devam edeceğim gibi düşünceler gelebiliyor. Ama durum Allahın ve Rasulünün emrine uymak olduğundan sefer hali devam ettiği müddetçe nasıl emrolunduysa o emre uymak için öyle yapılmak boyutundadır.
- Farz namazların sünnetlerinde ise sünnetlik hükmü devam etmektedir. Farzda iki rekata indirildiğine göre sünnetlerde namaz kılmayacak mıyız gibi bir soru olduğu için öyle cevaplamıştım. -Farzı terk ettiğinizde farz olan namazı terk etmiş olmanın isyan ve günahını kazanırsınız.
Sünneti terk etme durumunda olduğunuzda sünnet olan namazı terk etmek suretiyle Allah’ın Rasulünün Allah’a yakınlık sebebi olarak müjdelediği ve neredeyse hiç terk etmediği (müekked sünnet) ya da çok az terk ettiği bir ameli (müekked olmayan sünnet) terk etmiş olursunuz.
Kudsi hadisi hatırlatırım; Allah’ın en razı olduğu amellerden farzların edasıdır. Kul sünnetlerle ona yakın olmaya çalışınca rabbinin ona sevgisini kazanır. Ayette ''deki ey iman edenler, Allah’ı seviyorsanız bana uyun ki Allah ta sizi sevsin'' ... buyrulmuştur.

NOT: Sefer-yolculuk halinde de sünnetlerin hatta nafilelerin terk edilmemesi Hanefi mezhebinin müctehidlerinin fetvasıdır.Bu fetvanın mesnedlerinden bazılarının bulunduğu hadis rivayetleri aşağıdaki kaynaklardadır.Takatı yetenlerin imam et Tahavi’nin Şerh Meanil Asar'ına, İmam ez Zeylainin Nasbu'r Raye'sine müracaatları mümkündür.

-Peygamberimizin sabah namazının sünnetinin her halde kılınmasını emretmesi için bkz. [2]
-Peygamberimizin öğlenin farzından önceki dört ve sonraki iki rekât sünneti hiç terk etmediği rivâyeti için bkz. [3]
-Yolculukta bile öğlenin son sünnetini terk etmemesi için bkz. [4]
-Seferi iken ve mukim iken namazların önceki ve sonraki sünnetlerini sahabenin kıldığına dair rivayet için bkz. [5]
-Peygamberimizin yolculuk esnasında diğer nafilelerden kuşluk namazını kılması için bkz. [6]

 

Dipnotlar:
[1] el Kasani, Bedaiu’s-Sanai, II, 92 s. ; es Serahsî, el Mebsut, I, 235 s. ; İbn Abidin, Haşiyetü Reddi’l-Muhtar ale’d-Dürri’l-Muhtar, II, 121 s.
[2] Ebu Davud, es Sünen, Tatavvu, 3;  Ahmed b. Hanbel, el Müsned, II.405.
[3] Buhari, es Sahih, Kitab et Teheccud, 34
[4] et Tirmizi, es Sünen, Ebvabu's Sefer, 3
[5] İbn Mace, es Sünen, İkametu’s-Salat, 75
[6] Ebu Davud, es Sünen, Salat, 7;  et Tirmizi, Ebvabu's Sefer, 3