Soru: Nikâh esnasında şahit olarak bulunan şahitler sağır olmamalarına rağmen herhangi bir sebeple icap-kabul ifadelerini duymasalar ancak evlilik için hazırlanan kâğıda şahit olduklarına dair imza atsalar bu Nikâh kabul müdür?

el Cevab: Olanı biteni anlıyorlarsa sorun yok. Yazılı metne şahitlikleri sahihtir. 
Ayrıca onlar olmasa da nikâh akdi esasen sahihtir.

Mülahaza: Abdussettar İnsan 
Şahitlerin olmamasıyla nikâh akdinin sahih olmasını anlayamadım hocam. Biraz açabilmeniz mümkün mü?
 
el Cevab: Ayrıntılı bilgi için link içeriğini sonuna kadar okuyunuz; 

Mülahaza: Abdussettar İnsan  
Okudum ancak şahitler olmasa da olur diye bir şeye rastlayamadım. Şahit olmadan nikâh olmuyorsa yukarıdaki “…onlar olmasa da nikâh akdi esasen sahihtir “ ifadesini anlayamadım. Birde şahitlerin evlenecek şahısların icap kabul ifadelerinin işitmeleri gerekmiyor mu?

el Cevab: Abdussettar İnsan
Sorduğunuz sorudaki senaryo şudur.
Evlilik akdi yapılması için bir araya gelinilen bir ortam var. Şahitler sağır değil ama icap kabul ifadelerini herhangi bir sebeple duymuyorlar. Ama evlilik için hazırlanan evrak (yani nikâh belgesine) imza atıyorlar.
Bu nikâh akdi sahih midir diye soruyorsunuz ve bu cevaplarımı biraz açmamı istemişsiniz.
Cevaplarımın cümleleri şunlardır;
1- Evlilik akdi sahihtir. 
2- Yazılı metne şahitlikleri sahihtir.
3- Ayrıca onlar olmasa da nikâh akdi esasen sahihtir. 
---------
Cevapların açılımı şunlardır;
(1-evlilik akdi sahihtir.)
Açıklama: Evlilik akdi için bir araya gelinen bir toplulukta nikâh akdi ritüeli uygulanıyor. Yani icap kabul gerçekleşiyor şahitler var velinin izni var çok sayıda insanın bulunduğu ortamda nikâh akdi kıyılıyor şahitler bunu görüyor ama ses vs. bir engel sebebiyle kabul ettim gibi cümleleri duyamıyorlar. 
Ama önlerine damat ve gelinin veya vekillerinin nikâh akdi takrirlerini içeren belge geliyor onlar da imzalıyor. 
Siz de bu durumda nikâh akdi sahih olur mu bu şahitlik geçerli mi vs. manasında soruyorsunuz. Nikâh akdi sahihtir cevabını veriyorum.
 
(2- Yazılı metne şahitlikleri sahihtir.)
Açıklama: Nikâh akdinin asıl taraflarının karımdır ve kocamdır manasına gelen yazılı ifadeleri damadın gelinin ve hazirunun ve diğerlerinin huzurunda imzalandıktan sonra şahitlik için seçilen 2 erkek ve ya bir erkek iki kadının önüne imzalanmış olarak geliyor onlar da bunu imzalıyorlar. 
Bu işlem sahih midir, evet nikâh akdinden bağımsız olarak da nikâh akdiyle bağıntılı olarak ta bu şahitlik te sahihtir. 

(3- Ayrıca onlar olmasa da nikâh akdi esasen sahihtir.)
Açıklama: Bu iki şahit bu belgeye imza atmasalardı da bu nikâh akdi sahih olurdu. Zira sahih nikâh akdinin şartları çerçevesinde nikâh akdi gerçekleşmiştir. Nikâh akdi başka bir şey bunun yazılması ve şahitlerin buna imza atması başka bir şey. Şahitlerin yazılı nikâh akdine imza atmaları medeni zaman formalitesidir. Yapılmasa da nikâh zarar görmez. 

EK: 
Ama nikâh akdi işlemi ve bilinen ritüeller uygulanmadan damat ve gelin bir nikâh akdi belgesine imza atsalar onlar da şahitlerin huzurunda olduğundan imzalasalar. Bu şekilde bir nikâh sahih olur mu diye sorulsa ki sorulmamış buna da cevap verebilirdik. 
- Şahitler sağır olsalardı ya da sağır olmalar da o saatlerde geçici olarak sağır olsalar onlardan başka şahit de olmasa ve kadın ve erkek biz evlendik deseler şahitler de biz duymadık ama ağız hareketlerinden bunlar evlendik dediklerini hissettik deseler hüküm ne olurdu.
- Şahitler fasık ve yalancı şahitlik sabıkalı, gayri mislim, mürted ya da münafık olsalardı durum ne olurdu sormamışsınız.
- Şahitlerin hepsi kadın olsa durum ne olurdu sormamışsınız. 
- İki Müslüman bir müslümansız ortamda evlenmeye kalksalar durum şahit olmadığından ne olurdu sormamışsınız.
- İki gayri müslim aynı anda veya aralıklarla Müslüman olsalar İslama göre nikâh akdetmeleri gerekir mi önce kadın önce erkek İslam olsa durum ne olurdu sormamışsınız.

Mülahaza: E. Barış 
Şahitler nikâhın sıhhat şartındandır. O yüzden bulunmadıkları takdirde nikâh fasit olur. Karı kocanın nikâhı da geçersiz olmuş olur yani ayrılmaları gerekir.

el Cevab: E. Barış 
Nikâh akdinde şahitlik konusunda iki temel anlayış vardır. 
1. mezhep: Hanefilerin mezhebidir. Nikâh da şahitlik şarttır. 
el Merğinani, el Hidaye I.206 vd.; İbn Abidin el Hjaşiye VII.67; es Serahsi, el Mebsut VI. 19 vd.;
Şafiiler ve hanbeliler de bu görüştedir. 
el Maverdi (Şafii), Şerhu Muhtasaril Müzeni (el havi el kebir) IX.27; İbn Kudame (hanbeli), el Muğni IX.347

2. mezhep: İmam Malikin mezhebidir. Şahit huzurunda yapılması sıhhat şartı değildir. 
el Harafi (Maliki), ez Zehira, IV.398
Ahmed b. Hanbel’den de bu şekilde bir fetva vardır. 
İbn Kudame (Hanbeli), el Muğni, IX.347

Bu mezheplerin delilleri mufassal fıkıh kaynaklarında vardır. 
Şahitler olmadan kıyılan nikâh detaylandırıldıktan sonra fetvaya bağlanması gereken bir durumdur. Nikâh yenilenmesi yeterli olabilir. Nikâha biz evlendik denildiğinde eksikliği gideceğinden bir şey gerekmeyebilir. Biz böyle yaşıyoruz deseler tazir cezası vs. cezalara çarptırılabilirler. ''Ama nikâhları olmadığından değil.''
 

Mülahaza: E. Barış
"Ayrıca onlar olmasa da nikah akdi sahihtir" demişsiniz. Sonra da burada yazılı metne imza atma hususunu kastettim demişsiniz ama verdiğiniz cevaptan ilk olarak bu anlaşılmıyor yani zahir bir ifade değil. Ama söylediğinizle bunu kastediyorsanız yani şahitler şarttır ama yazılı metne imza atması zorunlu değildir. Zira orada duymasalar bile bir nikâhın olduğuna şahitlerdir, böyle denilirse zaman tabi ki de doğrudur yazılı metin işi ilave bir şeydir.
Ama verdiğim cevaba o açıklamayı neden yazdınız anlayamadım zira o yazılanları biliyorum zaten. Ayrıca bildiğim bizim mezhebimizde nikah geçersiz olur yeniden nikah kıyılması gerek. Ama "nikaha biz evlendik denildiğinde eksikliği gideceğinden..." böyle bir ifadeyi ilk defa duyuyorum.

el Cevab: Sizi Abdussettar İnsan’ın yorumu yanıltmış olabilir.
''Böyle bir ifadeyi ilk defa duyuyorum'' yazmışsınız. 
Nikâhın ilanı ve bir tarafın ilanına diğer tarafın susarak onay vermesi durumunda nikâhın gerçekleşmesi ve mektupla ya da yazarak yapılan evlilik teklifinin kadın tarafından okunup ''kabul ettim'' şeklindeki ifadesiyle ortamda bulunanların duruma şahitliklerinin oluşmasına göre nikâh gerçekleşir dedim. 
Bu fetvanın detaylarına da yine İbn Abidin’in şahitlikle alakalı IV. 86-90 arası sayfalarından ulaşabilirsiniz.
 

Mülahaza: Hakkı Ülker
Şu şekilde verilen cevap ihtilaf olduğundan dolayı mıdır: 
“Nikâh akdinde şahitlerin tarafların sözlerini işitmesi şarttır. Tarafların her ikisi veya birinin sözünü işitmedikleri takdirde şahitlik geçerli olmaz.”
Bahsetmiş olduğunuz nikah için biraraya gelindiği bilindikten sonra sağır olmamalarına rağmen icab-kabul ifadelerini şahitlerin işitmemesinin nikaha zarar vermemesi hangi mezhep içindir? 

-Detaylı cevabınız için teşekkür ederim. Suale sebep olan durum günümüzdeki Nikah Saraylarında hoporlör gibi sesli şekilde kıyılan ve iki şahit duymasada diğer katılanların nikaha şahitlik edeceği bir ortamdan ötürü değilde misafirlerin katıldığı, ses ve muhabbetin olduğu Ev ortamında Nikahı kıyan ve kıyılanların kafakafaya verip kendi aralarında nikah işlemini halletmiş olmalarından dolayı (büyük ihtimalle şahitlerin icab-kabul ifadelerini işitmediği, nikaha kulak vermediği düşünüldüğünden) soruldu.

el Cevab:
Fetva Hanefi mezhebi fukahasına ve Malikilere göredir; 
Konu hakkındaki yazdıklarım gibi fetva veren ve şahitler duymasa da nikâh akdi sahih olur şeklinde fetva veren Hanefi fakihleri için Bk.[1] 

Ek:
Günümüzde nikâh akdi kalabalık bir ortamda 2 değer verilen insan şahit olarak bütün ortamda bulunanların görebileceği bir yerde oturtulup hoparlör ile ses seviyesi yükseltilerek vekille değil damat ve gelinin bulunduğu ortamda onlara sorularak akdediliyor. 

Bu tür bir ortamda esasen çok sayıda şahit vardır. Şahit koltuğuna oturtulan insanlar bir şekilde bir sebeple sözleri duymasalar da nikâh akdi ve sahih şahitlik birçok açıdan gerçekleşir. 

Ortamda çok sayıda şahit vardır. Onlar duyarsa şahittirler. 
Gelinin ve damadın oraya oturmaları ve hallerinden ve nikâh defterini imzalamalarından evlilikte icap ve kabulün oluştuğu anlaşılır. Bu aynı zaman da nikâhın ilanı manasına da gelir. 
O ortamda toplanmaya davette nikâhın kabulünün ilanıdır.
Buna nazaran şahitlik sahih olur.

------------------ 
Hanefi mezhebi fukahası arasında nikâh şahitliğinin icap ve kabul akdinin sözlü telaffuzunun duyulmasını şart koşmayanlar vardır. Nikâh akdi meclisinde şahitlerin bulunmalarının (nikâh akdinin seslerini duymamalarına rağmen) yeterli olacağına fetva verenler vardır.

Şahitlerin nikâhın akdedildiği dili anlamaları gerekmez. Anlamasalar da nikâh akdi yapıldığını idrak etmeleri ya da hissetmeleri ya da yazılı metni görünce kesin kanaat getirmeleri yeterlidir, görüşünde olan Hanefi fakihlerin fetvasına göre nikâh şahitliği gerçekleşir, nikâh akdi sahih olur...

Bütün bunlar çerçevesinde günümüzdeki nikâh akitlerinde şahitlerin lafları bir sebeple duymamaları durumu oluşsa bile ortamdaki karineler çerçevesinde nikâh şahitlerinin ilgili deftere imza atmaları da nikâha şahitlikleri de sahihtir. Nikâh da sahihtir. Tekrarlanması gerekmez. Bk.[2] 

( و ) شرط ( حضور ) شاهدين [ ص: 22 ] ( حرين ) أو حر وحرتين ( مكلفين سامعين قولهما معا ) [ ص: 23 ] على الأصح ( فاهمين ) أنه نكاح على المذهب بحر ( مسلمين لنكاح مسلمة ولو فاسقين أو محدودين في قذف [ ص: 24 ] أو أعميين أو ابني الزوجين أو ابني أحدهما ، وإن لم يثبت النكاح بهما ) بالابنين ( إن ادعى القريب ، كما صح نكاح مسلم ذمية عند ذميين ) ولو مخالفين لدينها ( وإن لم يثبت ) النكاح ( بهما مع إنكاره ) والأصل عندنا أن كل من ملك قبول النكاح بولاية نفسه انعقد بحضرته . . 

Dipnotlar: 
[1] İbn Abidin, Reddu'l-muhtar ale'd-durril muhtar, IV.86 vd. Daru alemil Kutub - Riyad, 2003

[2] İbn Abidin, Reddu'l-muhtar ale'd-durril muhtar, IV.86 vd. Daru alemil kutub - riyad, 2003 dan aşağıdaki metnin şerhini içeren 86. sayfadan 98. sayfaya kadar olan kısmı okuyabilirsiniz.